Grondster op de Renderklippen

Bericht uitgegeven door stichting FLORON op woensdag 14 oktober 2009

Op de Noord-Veluwe ligt tussen Epe en Heerde een groot heideterrein, de Renderklippen. Dit heidegebied ligt temidden van de bossen. In het bos ten westen van de Renderklippen ligt een klein gegraven plasje. Onlangs bleek een groot deel van de rand van het plasje begroeid met Grondster, in allerlei lengtes en maten.

Grondster (Illecebrum verticillatum), is een liggend plantje uit de Anjerfamilie. Zodra een stengel iets langer wordt dan één of twee centimeter gaat hij liggen en soms vertakt hij zich. Aan deze liggende stengels ontstaan al gauw kleine bloemen. Het is de moeite waard deze bloemen eens door een loep te bekijken. De kelkblaadjes vallen nog het meest op. Het zijn kleine, dikke, gepunte ‘blaadjes’, hoofdzakelijk wit, maar naar de punt met een zweempje rood. De kroonblaadjes vallen helemaal niet op. Het zijn korte, smalle naaldvormige blaadjes. De bloemen zitten met drie tot zes bij elkaar in de bladoksels. Omdat er veel bloemen aan een stengel zitten, lijken de stengels op liggende parelkettingen. En juist daardoor valt de plant op. Een rijk vertakte plant bestaat soms uit tientallen parelsnoeren. Als je het ervoor over hebt door de knieën te gaan, zul je op die plek ook heel veel korte stengeltjes vinden, soms maar een centimeter lang, en met slechts enkele bloemen.

Grondster ontkiemt in het voorjaar op natte plekken op en langs zandpaden op de hei. Doordat het water in een plasje geleidelijk verdampt, en op het laagste punt het langst water blijft staan, is de groeiplaats net iets voedselrijker dan de omgeving. ’s Zomers is dit goed te zien omdat de grond daar net iets donkerder gekleurd is dan de omgeving. Maar regelmatig vind je bloeiende Grondster ook op drogere plekken, waarvan je je niet meer kunt voorstellen dat er in het voorjaar water heeft gestaan. Grondster komt op de Renderklippen langs allerlei paden voor. Vaak met vele tientallen van die parelkettingen bij elkaar. Dat de soort toch op de Rode Lijst staat, komt door de grote achteruitgang van het aantal vindplaatsen. Vroeger kwam hij overal in heidegebieden in het oosten van het land voor, van Drenthe tot Noord-Brabant. Ook tegenwoordig is dat nog het verspreidingsgebied, maar dan toch zeer verbrokkeld: op veel plaatsen zul je - wegens het ontbreken van heidegebieden - tevergeefs naar Grondster zoeken.

In de heidegebieden van de Noord-Veluwe is Grondster echter op voedselarme plekken die in winter of voorjaar onder water staan, nog steeds redelijk algemeen. Enkele jaren geleden stond er op een bospad ten zuiden van Nunspeet een waterplas vol met 6 vierkante meter Grondster. Let dus eens op Grondster, bekijk zo’n plant, en geef waarnemingen door!

Tekst: Egbert de Boer, FLORON
Foto: Mariet van Gelder