Grutto's vliegen met ingebouwde zenders

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland op woensdag 3 juni 2009

Sinds vorige week vliegen in Friesland 15 grutto’s rond met een kleine ingebouwde zender in hun buikholte. De zenders zijn met behulp van een kleine operatie ingebracht. Door deze zenders zijn de vogels een jaar lang te volgen van hun broedgebied in Nederland naar de overwinteringsplaats in Afrika en weer terug.

“Met dit unieke project hopen we meer te weten te komen over de precieze trekroute van deze bedreigde weidevogel”, zegt onderzoeksleider professor Theunis Piersma van de Rijks Universiteit Groningen. Sinds enkele jaren vliegen er in Nederland meerdere vogelsoorten met een kleine zender rond, zoals grauwe kiekendieven, purperreigers en kleine mantelmeeuwen. Bij deze soorten wordt de zender met een tuigje vastgemaakt op de rug, maar dat is bij een kleine soort als de grutto, die bovendien hele grote afstanden af legt, niet de beste optie”, vertelt Piersma.

“‘Buiten-boord zendertjes’ kunnen de stroomlijn van de grutto beïnvloeden en het tuigje kan gaan knellen als de vogels voor de wegtrek heel vet worden. Gelukkig zijn de implanteerbare zenders sinds kort zó klein dat we ze nu kunnen gebruiken voor ons onderzoek naar de trek van volwassen vogels die na de broedtijd mogelijk in één ruk van Nederland naar gebieden ten zuiden van de Sahara trekken.”

De zenders wegen 26 gram, inclusief antenne. Tijdens een korte operatie in een mobiele operatieruimte in het veld, werd het zendertje ingebracht in een zogenoemde luchtzak in de buikholte van de vogels. “Die luchtzak is een onderdeel van het ademhalingssysteem van vogels” vertelt dierenarts Dan Mulcahy, die de operatie uitvoerde. De ervaring leert dat je daar zonder problemen zo’n steriele zender in kunt plaatsen.

Piersma is overtuigd van de veiligheid van het systeem, toch heeft dit onderzoek hem de nodige hoofdbrekens gekost. “Je doet een operatieve ingreep op een vogel die daar niet om heeft gevraagd. Dat doe je dus niet zonder daar eerst erg lang en goed over na te denken en te discussiëren. Uiteindelijk hebben we geconcludeerd dat ons doel dit middel heiligt. Als we weten waar de grutto’s op hun trek naar en van de overwinteringsgebieden op krachten komen, kan de bescherming van deze vogels buiten Nederland beter worden opgepakt.”

Van de Noordwest-Europese gruttopopulatie broedt 90% procent in Nederland. Deze populatie nam de afgelopen dertig jaar met 65% af, met name door de enorme intensivering van de landbouw. De grutto staat daarom sinds 2006 op de Rode Lijst.

Het zenderonderzoek is een gezamenlijk project van de Rijksuniversiteit Groningen, Vogelbescherming Nederland, de US Geological Survey in Alaska, ecologisch onderzoeksbureau Altenburg en Wymenga in Feanwâlden en de coalitie Nederland-Gruttoland en wordt financieel ondersteund door de Directie Kennis van het Ministerie van LNV en de Provincie Fryslân.

Vanaf 1 juni kunnen de gezenderde grutto's worden gevolgd op www.grutto.nl

Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland
Foto: Martin Hierck