Bonte vliegenvanger weer te laat voor rupsenpiek
De NatuurkalenderBericht uitgegeven door De Natuurkalender op dinsdag 5 mei 2009
Langzaam maar zeker keren de bonte vliegenvangers terug uit hun overwinteringsgebieden in West Afrika. Het gros lijkt iets later te zijn dan voorgaande jaren, terwijl de rupsenpiek vroeg is dit voorjaar. Zelfs wanneer de bonte vliegenvangers bij aankomst meteen eieren gaan leggen, zullen de meeste jonge vogeltjes pas uitkomen als de grootste rupsenpiek alweer voorbij is.
Sinds de eerste week van april worden waarnemingen van eerste bonte vliegenvangers (Ficedula hypoleuca) gemeld op www.natuurkalender.nl. In totaal zijn nu 35 waarnemingen binnen. Voorgaande jaren waren er rond deze tijd al veel meer bonte vliegenvangers gemeld (tussen de 43 in 2005 en 56 in 2006). Om de terugkomdatum tussen verschillende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, maken we gebruik van de mediaan (datum waarop de middelste waarneming gedaan is). Voorgaande jaren lag de mediaan van de eerste bonte vliegenvangerwaarnemingen rond 22 april. Het lijkt erop dat de vogels dit jaar iets later zijn en dat een aanzienlijk deel van de bonte vliegenvangers nog moet aankomen.
Eerste waarnemingen van de bonte vliegenvanger in 2009 gemeld op www.natuurkalender.nl
Zondag meldden we dat momenteel de rupsenpiek plaatsvindt in de Nederlandse bossen (Rupsenpoepregen); de rupsenpiek duurt ongeveer twee weken. Zelfs van bonte vliegenvangers die op 22 april zijn teruggekomen en toen meteen eieren zijn gaan leggen, komen de jongen pas aan het eind van de rupsenpiek uit hun ei. Na het leggen duurt het namelijk nog ongeveer drie weken tot de eieren uitkomen. De meeste rupsen zullen dan al verpopt zijn.
Doordat het voorjaar de laatste jaren steeds warmer wordt, lopen bomen eerder uit en komen rupsen eerder uit hun ei. In Afrika, waar veel langeafstandstrekkers zoals de bonte vliegenvanger overwinteren, zijn deze veranderingen echter niet merkbaar. Hierdoor keren de meeste vogels niet of nauwelijks eerder terug naar Nederland. Toch gaan deze vogels steeds eerder eieren leggen: sommigen wel 10 dagen eerder dan vroeger. De voorsprong van de ruspen, die vaak wel 25 dagen eerder zijn dan vroeger, halen ze echter nooit meer in. Op sommige plekken in Nederland is de bonte vliegenvanger de laatste jaren met wel 90 % is achteruitgegaan of helemaal verdwenen als broedvogel.
Meer informatie:
Tekst: Sara Mulder, de Natuurkalender
Foto: IVN Vecht & Plassengebied