Tijdens de Paasdagen bewaken snotolven hun eitjes

Bericht uitgegeven door Stichting Anemoon op zondag 12 april 2009

Aan onze kust is het nu volop lente. Veel zeedieren gebruiken deze periode met het opwarmende zeewater voor hun voortplantingsritueel. De mannetjes snotolven bewaken nu overal langs de kust hun einesten. Dat doen ze zo goed dat slechts weinig andere zeedieren met de Paasdagen van snotolf-eitjes kunnen genieten. Maar voor sportduikers is dit het moment om te genieten van deze flamboyante vis in zijn fel oranje paaikleed.

De snotolf is een markante vissoort die veel voorkomt in het Noord-Europese kustgebied. Een groot deel van hun leven brengen ze ver op zee door, maar als de winter nadert trekken volwassen dieren naar de kustgebieden. In december arriveren de eerste snotolven aan de Nederlandse kust en zoeken de mannetjes een geschikte paaiplaats. Vaak is dit in de luwte van een wrak, steen of oesterbank waar ze met een welwillende partner een einest op dit harde substraat hopen af te zetten, te bevruchten en weer een nieuwe generatie snotlolfjes te produceren. De mannetjes wachten geduldig op de komst van een langs zwemmend vrouwtje terwijl ze ondertussen de normale roodbruine kleur van hun huid veranderen in een fel oranje paaikleed.

Met deze opvallende kleur en een specifiek paaigedrag verleiden de mannetjes de grijsgroene vrouwtjes om hun eitjes af te zetten. Het vrouwtje wordt met maximaal vijftig centimeter, zo’n tien centimeter groter dan het mannetje. Door opdringend met de kop tegen de buik van het vrouwtje te drukken overtuigt het mannetje zijn tijdelijke partner om haar kuit op het substraat af te zetten. Het mannetje bevrucht vervolgens de eitjes en begint zijn langdurige taak om ze, tot ze uitkomen, te bewaken. Het vrouwtje heeft al haar energie in het produceren van de eitjes gestoken en doet niets aan broedzorg. Zij trekt meteen na de daad terug naar de open zee en verblijft ieder jaar dus slechts gedurende korte tijd aan onze kust. Daardoor worden ze slechts zelden door sportduikers gezien. De mannetjes zijn bij het bewaken van de bevruchte eitjes bijzonder honkvast. Ze verdedigen het ontwikkelende kroost tegen predatoren als zeedonderpadden en krabben die met de Paasdagen graag een (vis)eitje lusten maar geen gelegenheid krijgen om hiervan te genieten. De snotolven blazen ook regelmatig zeewater over de eitjes om ze schoon te houden. Omdat de meesten juist in ondiep water de einesten afzetten krijgen sportduikers nu bij uitstek de gelegenheid om van de prachtig gekleurde mannetjes te genieten.

Het duurt enkele weken voor de bevruchte eitjes uitkomen. Tijdens deze periode krijgt de vader zijn oorspronkelijke kleur weer terug. Omdat hij nu niet eet vermagert hij sterk. Als de jonge snotolfjes uit de eitjes komen blijft vader nog enkele dagen in de buurt van zijn kroost maar vertrekt dan ook naar de open zee. De kleintjes verblijven zelfstandig nog een paar maanden in onze kustwateren om in het najaar ook weg te trekken. Pas na circa vijf jaar, als ze geslachtsrijp zijn geworden, komen ze ’s winters voor de eerste keer weer terug om aan het kleurrijke paringsritueel deel te nemen.

De snotolf komt ook voor rondom IJsland, het zuiden van Groenland en de Amerikaanse noordoost kust. Zijn favoriete voedsel bestaat uit ribkwalletjes. Dit zijn kleine gelatineuse diertjes. Hierdoor ziet de maaginhoud van een volgevreten snotolf er uit als een klein emmertje snot….. Vandaar de onsmakelijke naam van deze flamboyante vis. Het kuit dat vissers uit gevangen snotolf-vrouwtjes verzamelen wordt, nadat ze met een kleurstof zijn bewerkt, verkocht als goedkope nepkaviaar. Toch jammer als je beseft dat er uit die eitjes zo’n fascinerende vis kan ontwikkelen die tot tachtig jaar oud kan worden.

Tekst en foto's: Peter H. van Bragt
Stichting Anemoon: www.anemoon.org