Snotolven en eikapsels van Wulken: de winter is begonnen!

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen weken hebben sportduikers de eerste waarnemingen van Snotolven en eikapsels van Wulken van dit najaar gemeld. Ervaren sportduikers weten dan dat de winter is begonnen. Het zijn de eerste van een serie natuurwaarnemingen op de zilte natuurkalender die jaarlijks in de laatste weken van de herfst of in de eerste weken van de meteorologische winter worden gedaan. Een typisch kenmerk van deze winterse fenomenen is dat ze te maken hebben met de voortplanting van deze soorten: voortplanting in steeds kouder wordend zeewater.

Op de natuurkalender voor deze periode pronken een aantal zeedieren die deze of de komende periode gaan gebruiken voor hun voortplanting. In de afgelopen twee maanden hebben sportduikers in vooral de centrale Oosterschelde steeds meer Wulken zien verschijnen in de ondiepe zones. Zij verzamelen hier om te paren en hun eikapsels af te zetten. Dit voortplantingsritueel is ongeveer een week geleden daadwerkelijk begonnen. Het valt jaarlijks samen met de start van de meteorologische winter. De eikapsels zijn kleine halfronde plastic-achtige capsules waarin 500 tot 3.000 embryo’s zitten.

Grote aantallen eikapsels worden in kluiten ter grootte van een tennisbal afgezet. De komende weken zullen steeds meer eikapsels van Wulken waargenomen worden door sportduikers. De embryo’s ontwikkelen zich vervolgens erg langzaam in het koude zeewater. Pas over drie of meer maanden kruipen de eerste jonge Wulken van niet veel meer dan 1 millimeter lengte uit de eikapsels. Per eikapsel zullen er maar een handjevol dit hele proces tot aan het uit het eikapsel kruipen overleven.

Eerste snotolf
In november is door sportduikers het eerste mannetje Snotolf van dit najaar in de Oosterschelde aangetroffen. Ook de Snotolf, een opvallende zeevis die als waarneming hoog op het verlanglijstje van menig sportduiker staat, gebruikt het winterseizoen voor de voortplanting. De volwassen dieren leven gedurende het grootste deel van het voorjaar tot het einde van het najaar ver op de Noordzee tot aan de rand van de Atlantische oceaan. In het najaar trekken ze naar de ondiepe kustzone om hier te paren en hun eieren af te zetten. Juist rond deze tijd worden jaarlijks de eerste volwassen Snotolven in de Oosterschelde waargenomen. Ze zijn dan tenminste al 5 jaar oud. Het zijn altijd eerst de mannetjes Snotolven die hier door sportduikers worden gezien. Zij zoeken geschikte nestplaatsen, poetsen die schoon en wachten vervolgens op een passerend vrouwtje die ze vervolgens proberen te verleiden om daar haar eitjes af te zetten. De eerste einesten zullen we waarschijnlijk pas over ongeveer een maand gaan zien. Het mannetje zorgt dan voor de broedzorg en bewaakt het einest tegen predatoren. Pas als na soms wel meer dan zes weken de eitjes zijn uitgekomen trekt het mannetje weer terug naar de Noordzee om volgend jaar rond deze tijd weer terug te komen.

Dit zijn slechts twee van de vele soorten zeedieren die de winterperiode benutten voor de voortplanting. Botervissen, Zeedonderpadden, Rosse sterslakken, Grote vlokslakken en Slanke Waaierslakken zijn zo maar een paar andere zeedieren die dit ook gaan doen. Het koude zeewater bevat veel zuurstof en krabben en andere predatoren zijn in de winter bij de lage watertemperatuur inactief. De kans op de predatie is daarmee veel kleiner en de broedzorg kost minder energie dan bij de voortplanting in het warmere voorjaar. Om als sportduiker van deze fenomenen te kunnen genieten moet je dan wel de hele winter door duiken. Net als de Snotolf en de Botervisjes moet je er gewoon wat voor over hebben.

Tekst en foto’s: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON
Met dank aan Albert Spijkers voor het doorgeven van de eerste waarneming van een Snotolf in dit najaar in de Oosterschelde.