Terug naar de Oertijd

Bericht uitgegeven door FLORON op donderdag 2 april 2009

Vorige week was het nog koud en guur, maar nu is het voorjaar losgebarsten. Veel zon en aangename temperaturen. De paardenstaarten die nu de grond uit schieten passen gevoelsmatig goed bij deze 'klimaatverandering'.

Paardenstaarten zijn opmerkelijke planten. Met hun verspreiding via sporen en primitieve bouw behoren ze tot een groep van soorten die in de loop van miljoenen jaren maar weinig verandering heeft ondergaan. De stengel bestaat uit cilindrische delen, waarvan elk deel eindigt in een schede met kleine driehoekige ‘tanden’ aan het uiteinde. Zijtakken staan, indien aanwezig, in kransen bijeen op de overgang tussen twee stengelleden.

We vinden deze structuur terug in fossielen uit het carboon, ruim 300 miljoen jaar geleden, toen nauw verwante soorten uit de familie van de paardenstaarten hier massaal voorkwamen. Sommige paardenstaarten uit die tijd hadden de omvang van flinke bomen. De huidige soorten vallen daarbij in het niet. Onze réuzenpaardestaart, toch best indrukwekkend, haalt de twee meter nog niet.

Aanmerkelijk kleiner zijn de andere vertegenwoordigers van de paardenstaarten in ons land. We kennen er acht soorten van. Veruit het meest algemeen is heermoes, een soort die we overal tegenkomen, tot tussen de stoeptegels aan toe. Daar zien we nu ook de vruchtbare stengels met de sporenaren. Van dichtbij bekeken valt te zien dat die aar is opgebouwd uit aaneengesloten dekseltjes, waaronder de sporen klaarliggen. Bij rijping wijken deze structuren uiteen en komende de sporen in wolken vrij. Pas later in het seizoen verschijnen de niet-vruchtbare stengels met zijtakken, die we de rest van het jaar kunnen aantreffen. De spoordragende stengels zijn dan al snel weer verdwenen. Nu even goed kijken dus.

Tekst en foto: Wout van der Slikke, FLORON