Wulken planten zich in de winter voort.

Bericht uitgegeven door ANEMOON op zaterdag 6 december 2008

Als de winter in aantocht is bereiden diverse zeedieren zich voor op hun voortplanting. In tegenstelling tot de meeste dieren, gebruiken zij het koudste seizoen als ideaal moment voor de paring en het produceren van nakomelingen. De wulk is de eerste die in het late najaar aan de slag gaat.

De wulk is een van de grootste huisjesslakken van onze kustwateren. Hij kan tot 11 centimeter groot worden. Het is een typische autochtone bewoner van onze kust en komt in zowel de Waddenzee, de Noordzee als de Zeeuwse Delta massaal voor. Zijn verspreidingsgebied strekt zich uit van de Spaanse noordkust tot aan Noorwegen en IJsland. Hij voedt zich onder andere met kleinere weekdieren en jaagt actief op kleine tweekleppig schelpdieren. Het is een slak die in fruits de mer, vissoep en andere gerechten door de mens wordt gegeten. Het is een bijvangst van vissers die soms op de vismarkten wordt aangeboden.

Wulk

In de zomer worden ze wat minder vaak door sportduikers levend aangetroffen. Maar als je goed oplet zie je ze als mollen, enkele centimeters diep verstopt in het slib, ploegen door de zeebodem op zoek naar schelpdiertjes. Als het najaar wordt en de temperatuur gaat dalen, worden ze actiever en komen ze massaal uit de bodem te voorschijn. Vaak zie je ze dan in paartjes of kleine groepjes bij elkaar. Het lijkt er op dat ze zich dan al bewust zijn van het aanstaande voortplantingsseizoen en elkaar bemonsteren om geschikte partners te vinden.

De week van 27 oktober was plotseling aanzienlijk kouder dan de weken daarvoor. In een week tijd daalde lokaal de temperatuur van het Oosterschelde water van elf naar acht graden Celsius. Deze koude schok is voor de wulken niet ongemerkt voorbij gegaan. Waarschijnlijk is dit een signaal voor de wulken geweest om de komst van de winterperiode definitief vast te stellen. Want in het weekend van 8 november werden plotseling meerdere wulken in de Centrale Oosterschelde aangetroffen die eikapsels aan het afzetten waren. Waarschijnlijk hebben zij met de koude golf de paring ingezet. Het afzetten van eikapsels zal zeker nog tot in de late winter doorgaan.

Wulk eikapsel

De eikapsels zijn perkamentachtige blaasjes waar tientallen eitjes in zitten. Het kapsel is een soort incubator dat de ontwikkelende embryo’s moet beschermen tegen krabben en andere belagers. Afhankelijk van de watertemperatuur komen de eitjes na vier weken of langer uit. De minuscuul kleine wulkjes kruipen uit het eikapsel en zoeken onmiddellijk zelfstandig de vrije natuur op.

Bijna alle vogels, zoogdieren en vissen gebruiken juist het voorjaar voor het ter wereld brengen van hun jongen. In het warmer wordend water is dan meestal veel meer voedsel aanwezig en kunnen ze snel groeien. Waarom gebruikt dan de wulk het late najaar en de winter om zich voort te planten? Een mogelijke reden hiervoor is dat juist door het kouder worden van het zeewater de meeste belagers zoals vissen en krabben in de winter erg passief worden. Het lijkt bijna op een soort winterslaap en ze nemen nauwelijks voedsel tot zich. Juist in deze periode hebben de jonge wulkjes het minst te vrezen van de predatoren. En is de kans op overleving van die kleine schelpdiertjes waarschijnlijk groter dan als ze in het warmere voorjaar geboren zouden worden. Dan zijn de belagers al gelijk een heel stuk actiever. Er zijn meer zeedieren die dit seizoen voor hun voorplanting gebruiken. Die komen binnenkort ook in deze rubriek aan bod.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon