Wit is in de mode deze herfst en winter

Bericht uitgegeven door Zoogdiervereniging VZZ op zondag 9 november 2008

Zo goed als alle kleur verdwijnt de komende tijd bij de hermelijn tot een bijna geheel wit beestje overblijft.

Dat sommige vogels een zomer- en winterkleed hebben, is bekend. Maar er zijn ook zoogdieren die ’s winters een ander pak aantrekken. Zo verschiet de hermelijn in de herfst van kleur: van bruin wordt het, op de zwarte staartpunt na, geheel wit.

Natuurlijk verschiet het dier niet echt van kleur. Hermelijnen verharen in het voorjaar en najaar, en bij een groot deel van de dieren zijn de winterharen wit. Het dier ziet er in het wit zo anders uit dan in zijn zomervacht, dat de Engelsen witte dier een andere naam geven dan de bruine zomerdieren: witte dieren noemen ze “ermine”, bruine dieren “stoat”.

Waarom worden hermelijnen in de winter wit? In de eerste plaats om in de sneeuw niet op te vallen als ze op zoek gaan naar prooidieren. En aangezien hermelijnen zelf worden gegeten door roofvogels, uilen, vos, en in het buitenland door veelvraat en wolf is in het sneeuwlandschap een goede schutkleur van belang om te kunnen overleven.

In Nederland ligt er maar een beperkt aantal dagen per jaar sneeuw. Waarom wordt een groot deel van onze hermelijnen dan toch wit? Waarschijnlijk is het wit ontstaan tijdens de sneeuwrijke ijstijden. Het proces is sterk verankerd geraakt in de fysiologie van het dier, en blijkbaar is de evolutionaire druk op schutkleur nu minder groot dan toen het verkleuren ontstond. Er is dan geen selectie op de in de sneeuwarme winters opvallend witte dieren.

De Natuurkalender (www.natuurkalender.nl) verzamelt eerste waarnemingen van hermelijnen in overgangsvacht en van hermelijnen in compleet winterkleed. Maar ook latere waarnemingen van witte en overgangsdieren zijn welkom, op www.telmee.nl en www.waarneming.nl.

Tekst: Jasja Dekker, Zoogdiervereniging VZZ
Foto: Rollin Verlinde, www.vildaphoto.net