Zeldzame rovers maken poldersloten onveilig

Natuurbericht uitgegeven door Alterra Wageningen UR op zondag 12 oktober

In poldersloten bij Tienhoven zijn in september meerdere exemplaren van de in Nederland zeldzame gestreepte waterroofkever gevonden. Dit is goed nieuws, want deze soort is in heel Europa bedreigd en is de laatste decennia op veel plaatsen sterk achteruit gegaan. In Tienhoven lijkt het dus beter te gaan met deze zeldzame kever.

De gestreepte waterroofkever (Graphoderus bilineatus) is met een lengte van anderhalve centimeter een middelgrote waterkever. Deze kever behoort tot de familie van waterroofkevers, net als de bij veel mensen bekende geelgerande waterkever. De gestreepte waterroofkever is te herkennen aan een sterk eivormig lijf en een brede gele band over het halsschild, die aan de voor- en achterzijde begrensd wordt door smalle zwarte banden. De sterk gelijkende Graphoderus cinereus, een algemene soort van kleine wateren, is niet zo eivormig en heeft een veel smallere gele band op het halsschild.

	Gestreepte waterroofkever

Volwassen waterroofkevers zijn goede zwemmers; ze hebben een gestroomlijnd lichaam en afgeplatte zwempoten, bezet met zwemharen. Onder water nemen ze een luchtvoorraad mee onder hun dekschilden, die regelmatig aan de wateroppervlakte ververst moet worden. De levenscyclus van de gestreepte waterroofkever is typisch voor een insect met een volledige gedaanteverwisseling: hij ontwikkelt zich van ei, via een aantal larvenstadia naar een pop, waaruit tenslotte de volwassen kever te voorschijn komt. De eieren worden afgezet boven het wateroppervlak, meestal in holle plantenstengels. Na enige tijd komt hieruit de larve te voorschijn, die zich in het water voedt met kleine ongewervelden, zoals watervlooien. Na twee vervellingen kruipt de larve weer op het land en verpopt zich in een holletje in de oever. De ontwikkeling van ei tot volwassen kever duurt twee to drie maanden. Net als de larve is de volwassen gestreepte waterroofkever een rover, zoals zijn naam al aangeeft. Volwassen dieren kunnen vliegen en zo nieuwe wateren koloniseren.

De gestreepte waterroofkever is opgenomen in de Flora en Faunawet en is daarmee één van de vijf beschermde keversoorten in Nederland. De waterkever komt in grote delen van Europa voor, maar lijkt nergens echt talrijk te zijn. In veel landen is de soort de afgelopen decennia sterk achteruit gegaan. Het is daarom erg goed nieuws dat in de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven, een natuurgebied van Natuurmonumenten, een populatie van deze soort aanwezig is.

Waarnemingen van de gestreepte waterroofkever in Nederland hebben vaak betrekking op sloten of vaarten. De oorzaak hiervan is niet bekend. Over de biodiversiteit in sloten is sowieso veel onduidelijkheid, ondanks de 300.000 tot 400.000 kilometer sloot in ons land! Echter, op dit moment vindt er onderzoek plaats om de kennis over sloten uit te breiden. Binnen het Project Langjarig Onderzoek Nederlandse Sloten (PLONS) proberen onderzoekers van Alterra, Wageningen UR en de Wageningen Universiteit een beeld te krijgen van het functioneren van het slootecosysteem. Er wordt bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de factoren die ervoor zorgen dat bepaalde soorten wel, maar andere nou juist niet in sloten voorkomen.

	Eén van de vindplaatsen van de gestreepte waterroofkever; een laagveensloot met een gevarieerde begroeiing van waterplanten.

Een onderdeel hiervan is het effect dat waterplanten hebben op ongewervelde dieren: maakt het uit of een sloot is volgegroeid met ondergedoken waterplanten met fijn vertakte bladeren of dat er alleen stengels aanwezig zijn van planten die boven water uitsteken? Kleine waterinsecten, zoals waterpissebedden en kokerjuffers, kunnen zich veel beter verstoppen in dichte vegetatie dan in waterplanten met een open structuur. Hierdoor zijn ze veilig voor grote rovers, zoals waterroofkevers. Het blijkt dan ook dat waterplanten op deze manier invloed kunnen hebben op de soortensamenstelling van ongewervelde dieren in de sloot.

Uiteindelijk kan op basis van het PLONS-onderzoek de ecologische kwaliteit van sloten verbeterd worden, zodat de fauna van sloten, waaronder de gestreepte waterroofkever, behouden kan blijven of terug kan keren op plekken waar deze verdwenen was.

Meer informatie over slotenonderzoek is te lezen op www.plons.wur.nl en op www.kennisonline.wur.nl.

Tekst en foto's: Ralf Verdonschot, Alterra Wageningen UR