Appeltjes van oranje

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op zondag 20 juli 2008

Het is weer feest voor merels, lijsters en andere vogels. De eerste vruchten van de lijsterbes, hun favoriete voedsel, zijn namelijk weer rijp. Vanaf nu kun je dus veel vogels zien die zich tegoed doen aan deze oranje vitaminebommetjes.

De lijsterbes is een algemeen voorkomende soort in Nederland. Je vindt hem in bosrijke gebieden en op zandige gronden. Maar ook in je eigen straat is de kans groot dat je een lijsterbes tegenkomt, want de boom wordt ook veel aangeplant in stedelijke gebieden. Dit vanwege zijn mooie verschijning en de smalle vorm. De boom kan een hoogte van twintig meter bereiken en leeft meestal zo’n dertig tot veertig jaar.

Ieder voorjaar krijgen lijsterbessen tegelijkertijd hun blaadjes, die spits en oneven geveerd zijn, en hun volle, witte bloemen. In de zomer komen dan de oranje vruchten tevoorschijn. Dit zijn in feite hele kleine appeltjes, want de lijsterbes is familie van de appel. De Nederlandse naam is dus enigszins misleidend, maar de Latijnse naam ‘Sorbus aucuparia’ is wel heel toepasselijk. Aucuparia betekent namelijk ‘vogelvangst’. Men had vroeger al in de gaten dat je rond een lijsterbes prima vogels kon vangen.

Gebruik
Het hout van de lijsterbes kan gebruikt worden voor het maken van kleine gereedschappen en beeldjes. De soort is minder geschikt voor grootschalige houtproductie. Naast praktische toepassingen had de boom vroeger ook een meer spirituele betekenis. De lijsterbes werd namelijk gezien als een goede beschermer tegen hekserij en tovenarij. Er werden dan ook veel lijsterbessen geplant rondom boerderijen, kerken en waterbronnen. Soms kreeg het vee in het voorjaar een tik met een tak van een lijsterbes, om daarmee de vruchtbaarheid te bevorderen. Men geloofde ook dat de lijsterbes een mens wijsheid en kracht kon geven.

Gezond voedsel
Het is niet zomaar dat vogels graag een lijsterbes opzoeken voor hun voedsel. De vruchten zitten namelijk vol vitamine C. Bovendien trekt de boom veel insecten aan, die gegeten kunnen worden. De vruchtdragende periode van lijsterbessen is ook nog eens relatief lang, zodat de vogels er de hele zomer door voedsel kunnen vinden. Nu is het natuurlijk leuk om toe te kijken hoe allerlei vogels genieten van de lijsterbes. Maar daar hoeft het niet bij te blijven. De vruchten lenen zich namelijk ook prima voor het maken van jam of voor het stoken van je eigen alcoholische versnapering. De lijsterbes heeft genoeg te bieden, dus geniet ervan!

>> Meld wanneer de eerste vruchten van de lijsterbes rijp zijn.

Tekst: Renske Terhürne, De Natuurkalender
Foto: Jonik, Wikimedia Commons