Significante achteruitgang egels

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op woensdag 16 september 2009

Het ziet er naar uit dat er bijna de helft minder egels in Nederland zijn dan halverwege de jaren negentig. Een grote ‘egeltelling’ moet meer duidelijkheid bieden.

Volgens recente gegevens ziet het er naar uit dat er bijna de helft minder egels in Nederland zijn dan halverwege de jaren negentig. Deze gegevens zijn echter niet hard genoeg om definitieve conclusies te kunnen trekken. Daarom roept de Zoogdiervereniging Nederlanders op om het weekend van 18, 19 en 20 september mee te doen aan de grootste ‘Egeltelling’ ooit gehouden. Tijdens het Nationale Egelweekend worden ook allerlei activiteiten georganiseerd waar de egel centraal staat (zie wwww.jaarvandeegel.nl).

Trend is ‘achteruitgang’

In de bovenstaande grafiek wordt de trend van het aantal egels de afgelopen jaren volgens het Meetnet dagactieve zoogdieren* weergegeven. De waarnemingen zijn gedaan door vrijwilligers van SOVON Vogelonderzoek Nederland die tijdens het onderzoek naar broedvogels ook op vaste locaties verspreid door Nederland op zoogdieren letten. Zij registreren de egels die zij tijdens deze tellingen zien. Wat opvalt is dat de laatste jaren ongeveer de helft minder egels zijn waargenomen dan in de periode 1994-1996. In termen van de onderzoekers: ‘de egel is over de periode 1994-2008 volgens de tellingen significant afgenomen (n=154)’.

Grootste ‘egeltelling’ 

Omdat de gegevens onvoldoende hard zijn om definitieve conclusies te kunnen trekken over de achteruitgang –en daarmee bijvoorbeeld ook om te kunnen zeggen of de egel op de Rode lijst van bedreigde zoogdieren moet komen- wordt de onderzoekscampagne Jaar van de Egel** gehouden. Centraal daarin staat het Egelweekend van 18, 19 en 20 september.

De grootste ‘Egeltelling’ ooit bestaat uit diverse onderdelen waaraan Nederlanders mee kunnen doen. Als veel mensen meedoen krijgt de Zoogdiervereniging een goed beeld van waar egels nog voorkomen en waar niet meer. Samen met de gegevens die de E-teamleden leveren (negentig forenzen die een jaar lang op een bepaalde route egelwaarnemingen doorgeven) ontstaat zo een goed beeld van de egels anno 2009.

Naar egels speuren 

De Zoogdiervereniging vraagt mensen om komend weekend extra goed op te letten of ze egels zien, bijvoorbeeld bij het uitlaten van de hond. Of eens extra de tuin, het veld, of het park in te lopen om naar egels te speuren. Bij schemer en daarna kunnen egels gezien worden. En wie een egelvriendelijke tuin heeft (open en groen) kan ze ook daar op bezoek krijgen. Een drinkschaal (water), egelvoer (of bijvoorbeeld kattenvoer, geen melk!) trekt de dieren ook vaak aan. Of mensen die dat doen, ook echt egels te zien krijgen in het Egelweekend is natuurlijk maar de vraag. Een garantie voor succes kan de Zoogdiervereniging helaas niet geven. Dat is afhankelijk van heel veel factoren waarvan de hoeveelheid egels natuurlijk een heel belangrijke is.

Mensen die egels zien, kunnen dat doorgeven op het meldpunt op www.jaarvandeegel.nl. Dat kunnen ook eerdere ontmoetingen met egels zijn, zolang het maar in 2009 was. Het gaat om levende en dode dieren. Door middel van alle meldingen krijgen de  onderzoekers van de Zoogdiervereniging een nauwkeurig beeld van waar anno 2009 nog egels voorkomen en waar misschien niet meer. Dat er misschien meer mensen dezelfde egel zien en doorgeven, is geen enkel probleem want het gaat er bij dit onderdeel van het onderzoek om om een nauwkeurig beeld van de verspreiding van de egels te krijgen en niet om het precieze aantal te achterhalen. Er is dus geen dubbeltelling.

Geen egels gezien? 

De Zoogdiervereniging wil het ook weten als mensen nooit meer egels in hun tuin zien. Daarom is er tijdens het Egelweekend een pagina op de site waar mensen door kunnen geven waar ze wonen en wanneer ze voor het laatst een egel in hun tuin zagen. Want ook het niet meer zien van egels levert waardevolle informatie op. Hiervan maken de onderzoekers van de Zoogdiervereniging een kaart met rode stippen waar de egel niet meer wordt waargenomen. Vergelijkbaar onderzoek in Engeland leverde belangrijke informatie op.

* Het meetnet Dagactieve zoogdieren is onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM). Het CBS levert een bijdrage aan het meetnet door een deel van de telgegevens in te voeren en de indexen te bepalen. SOVON levert een bijdrage door het onderhoud van de website waarop tellers de zoogdiertellingen digitaal door kunnen geven en het verzamelen en doorsturen van telformulieren. De Directie Natuur - Gegevensautoriteit Natuur, onderdeel van het Ministerie van LNV, maakt het meetnet financieel mogelijk.

**De onderzoekscampagne Jaar van de Egel is een initiatief van de Zoogdiervereniging en wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van LNV en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Op www.jaarvandeegel.nl ziet u een overzicht van alle activiteiten tijdens het Egelweekend.

Tekst: www.zoogdiervereniging.nl en www.jaarvandeegel.nl  

Foto’s: Egel op de stoep, Remko van Rosmalen; Egel in het gras, Mireille de Heer