Amateurwaarnemers lossen raadsel Traliestinkzwam op

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op [publicatiedatum]

Door bijdragen van amateurs via Waarneming.nl, Natuurbericht.nl en Vara’s Vroege Vogels is meer duidelijk geworden over het voorkomen van de Traliestinkzwam en zijn relatie met bamboe. Ook blijkt door deze bijdragen dat de Traliestinkzwam geen toevallige gast is maar een exoot.

De zomer heeft geruisloos plaats gemaakt voor de herfst en hoewel dit jaar de paddenstoelen al vroeg te vinden waren, breekt nu toch het echte paddenstoelenseizoen aan. Vorig jaar werd rond deze tijd de in ons land zelden gevonden Traliestinkzwam (Clathrus ruber) gezien, waaraan zowel in Natuurbericht als in Vara’s Vroege Vogels aandacht werd besteed.

Op dit bericht kwamen veel reacties die ik samen met gegevens uit Waarneming.nl en bestandsgegevens van de Nederlandse Mycologische Vereniging verwerkte in een nieuw verspreidingskaartje van deze soort. Dit onderzoek leverde uiteindelijk 23 vondsten uit 12 nieuwe kilometerhokken op, waarvan de meeste dateren van de laatste 10 jaar. Een opmerkelijke toename, aangezien er vanaf 1735 tot en met 2000 slechts 13 vondsten geboekt staan van 9 vindplaatsen. Opvallend veel van deze meldingen van na 2000, meestal voorzien van fraaie foto’s, werden gedaan in de directe omgeving van bamboe. Het gaat hierbij om zowel recent aangeplante bamboestruiken alsook om struiken die er al vele jaren staan.

De Traliestinkzwam is in de Nederlandse literatuur altijd gezien als een toevallige gast, een adventief. Een soort die hier toevallig terecht komt en na korte tijd weer verdwijnt. Uit het onderzoek blijkt echter dat de Traliestinkzwam niet alleen jaren lang op dezelfde plek kan voorkomen, maar zich ook in de directe omgeving van de vindplaats in bescheiden mate kan uitbreiden.

De Traliestinkzwam wordt opvallend vaak bij bamboe gevonden. Bamboe wordt in Italië, Spanje en Portugal op het land gekweekt. Voor de verkoop worden de planten uitgespit, in een pot gestopt en daarna verder opgekweekt voor de handel. De bamboe die in Nederland verkocht wordt, blijkt bij navraag bij bamboekwekers en groothandel, voornamelijk uit 3 gebieden te komen: in Italië rond de stad Pistoia, in Spanje in de buurt van Barcelona en in Portugal in de omgeving van Faro. Deze gebieden vallen alle drie binnen het natuurlijk verspreidingsgebied van de Traliestinkzwam, het mediterrane gebied. Het is aannemelijk dat het mycelium van deze paddenstoel door de kweekmethode van bamboe met de bamboeplanten mee reist naar Nederland. Bij navraag bleek dat de bamboeplanten op de vindplaatsen van zowel Blijdorp als Avifauna door dezelfde kweker zijn geleverd en afkomstig zijn uit Pistoia in Italië.

De Traliestinkzwam is dus duidelijk door menselijk handelen in Nederland terecht gekomen en is daarnaast in staat gebleken zich gedurende een langere tijd te handhaven. Hierdoor valt deze paddenstoel onder de definitie van een exoot. Alleen door de persoonlijke bijdragen van waarnemers is dit raadsel opgelost. Alleen blijft de vraag waarom de Traliestinkzwam nog niet is gemeld uit de noordelijke provincies.

Daarom ook dit jaar een oproep aan lezers om vondsten te melden van de Traliestinkzwam, liefst met een foto en onder vermelding van de vindplaats, of de vondst gedaan is in de directe omgeving van bamboe, of wellicht een andere plant. Vondsten kunnen gemeld worden bij Waarneming.nl, of agutter@paddestoelenkartering.nl.

Tekst: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto: boven Ebe Dragsma, onder Hans Adema