Rupsenpoepregen

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op zondag 3 mei 2009

Momenteel vindt in de Nederlandse bossen de rupsenpiek plaats. De rupsen komen in zo’n grote dichtheid voor en eten zoveel van het nog jonge en dus malse blad van vooral eiken dat het vallen van de uitwerpselen op de bosbodem klinkt als lichte regen. Het tijdstip van de rupsenpiek lijkt iets later te zijn dan in het zeer vroege voorjaar van 2007.

Bij het wandelen vanmorgen in het bos in de Sysselt in Ede was het vrijwel windstil. Zodra ik stil stond om van de rust en de vele zingende vogels te genieten leek het alsof het licht regende. Dat was vreemd aangezien het regengebied volgens Buienradar pas in de loop van de morgen Ede zou bereiken. Echter overal om me heen hoorde ik iets op de verdorde bladeren op de grond vallen en af en toe viel er iets in mijn haar. De bladeren werden echter niet nat. Het waren dan ook geen druppels die op de grond vielen maar rupsenpoep. Overal om mij heen stonden zomereiken die de afgelopen twee weken in blad waren gekomen. Het nog jonge lichtgroene blad werd massaal opgegeten door miljoenen rupsen. Als je een wit doek onder de eiken neerlegt dan zie je de poepjes vallen.

Wit laken met rupsenpoepjes en rups.

Op elk blad een rups
De bladeren van de laaghangende takken kon ik van dichtbij bekijken en op vrijwel elk blad bleek wel een rups te zitten. Bij sommige bomen waren de onderste takken al helemaal kaal gevreten. In de bossen in Ede zitten we nu dus midden in de rupsenpiek. Het is momenteel dan ook feest voor de vogels. Zeer waarschijnlijk is in een groot deel van Nederland de rupsenpiek aan de gang en is het verschijnsel van de rupsenpoepregen op een groot aantal plaatsen te horen.

Vergelijkbaar met 2007
In het zeer vroege voorjaar van 2007 heb ik hetzelfde verschijnsel waargenomen op 4 mei. De rupsenpoepjes leken toen iets groter te zijn. Mogelijk dat de rupsen op dat moment al iets groter waren dan nu het geval is. Voorjaar 2007 is de boeken in gegaan als veruit het warmste voorjaar ooit en het volgde op de warmste winter en warmste herfst ooit. Dit jaar hadden we een koude winter maar was april met een gemiddelde temperatuur van 12,2 graden Celsius de op twee na warmste april in de afgelopen 300 jaar. Alleen april 2007 was met 13,1 graden Celsius nog warmer.

Eikenvoorjaarsuil
Ik nam drie verschillende rupsen mee naar huis om ze met behulp van de rupsendeterminatiemodule op www.vlindernet.nl op naam te brengen. Het bleek te gaan om de rups van de kleine wintervlinder, de grote voorjaarspanner en de zeldzame eikenvoorjaarsuil. Ongetwijfeld zaten er nog vele andere soorten op de eiken omdat eiken erom bekend staan dat er veel rupsensoorten op zitten.

Tekst en foto: Arnold van Vliet, De Natuurkalender