Bostulp bedreigt graven
FLORONBericht uitgegeven door FLORON op woensdag 22 april 2009
Deze week valt de bloeipiek van de bostulp. Op naar het bos dan, denkt u misschien. Maar nee, voor bostulpen moet u vooral op de kale klei in noordelijk Friesland zijn. Op de rijkste bloeiplaatsen van de bostulp is geen bos te bekennen. In Friesland heet ‘hun’ tulp dan ook wylde tulp.
De bostulp (Tulipa sylvestris) is een van de krap twintig ‘stinzenplanten’ die we in Nederland, met name Friesland, kennen. ‘Stins’ (‘stenen huis’) is een middeleeuwse benaming voor de destijds zeldzame stenen adellijke bewoningen. Er zijn nog drie echte stinzen over: de torenstins 'de Schierstin' in Veenwouden, en de zaalstinzen 'Allemastate' bij Oudwoude en 'Dekemastate' bij Jelsum. In het verleden hadden adellijke lieden geld en tijd om siertuinen aan te leggen en te onderhouden, waarbij ook exoten werden toegepast. Toen de Engelse landschapsstijl opkwam, verwilderden sommige soorten. In de twintigste eeuw ontstond hernieuwde belangstelling voor oude groeiplaatsen, die vaak door slecht onderhoud-beheer ten onder dreigden te gaan. Landschapsbeheer Friesland (LBF), dat zich op dit vlak geweldig inspant, heeft onlangs een zeer informatief boek uitgegeven: 'Stinzenflora in Fryslân. Spitten in het verleden'. Het geeft onder andere informatie over de (meestal vrije) toegankelijkheid van de groeiplaatsen. Zie voor meer informatie de website van Landschapsbeheer Friesland
De spectaculairste groeiplaats van de bostulp is ongetwijfeld het kerkhof van Ternaard, een klein dorp ca. twintig kilometer ten noorden van Dokkum, vlak onder de Waddendijk. Hier bloeien duizenden tulpen tussen de grafzerken. De bostulp heeft de terechte roep dat zij moeilijk bloeit, maar in Ternaard zijn alle omstandigheden kennelijk optimaal. Als u in de gelegenheid bent: gaat dat zien! Een sprookje… Mét het boze element dat sprookjes kenmerkt, want, zoals dat gaat, de Ternaarders zien niet meer het wonder dat bezoekers zien. Nadat de tulpen uitgebloeid zijn sterft loof af en moet de plant ‘klisters’ (nieuwe bollen) kunnen vormen. Zo heeft het kerkhof enkele weken een rommelige aanblik. Hierover ontstond in 2004 een kleine rel, die een felle polemiek in de Leeuwarder Courant opleverde, waarbij iemand zelfs meende dat er graven verzakten door de tulpen. Uiteraard is er een compromis gevonden. Toen onderzoek uitwees dat klistervorming wat sneller verloopt dan men altijd dacht, mocht de beheerder drie weken eerder maaien dan vroeger.
De Friese schilderes Hennie Dijk-Stel heeft een tweeluik gemaakt over de Ternaardster tulpen, dat ze ironisch de krantenkop ‘Tulp bedreigt graven’ als titel gaf. In de bovenstaande figuur ziet u het hoofddeel.
Tekst en foto: Gertie Papenburg, FLORON