Grote broer duikt opnieuw op in Vlaanderen

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

De gewone Bosmuis is een algemene soort en komt wijd verspreid voor in Vlaanderen. Haar grote broer, de Grote bosmuis, is een heel stuk zeldzamer en bevindt zich hier aan de grens van haar verspreidingsgebied. Na meer dan 10 jaar zijn er nu opnieuw enkele waarnemingen uit Voeren.

De Grote bosmuis (Apodemus flavicollis) is een uit de kluiten gewassen versie van de ‘gewone’ Bosmuis (Apodemus sylvaticus). Ze is gemiddeld 20% groter en 30% zwaarder. Net als de Bosmuis heeft ze grote, opstaande oren, opvallend grote ogen, een witte buik en een goudkleurig bruine rug met een scherpe overgang tussen beide. De kleur van de rugvacht is bij de Grote bosmuis echter meer oranje dan bij de Bosmuis en tussen de voorpoten loopt er een gele band over de nek die bijna altijd gesloten is. Hieraan dankt ze ook haar alternatieve naam “Geelhalsbosmuis”.

Grote bosmuizen leven voornamelijk in oud, hoogopgaand loofbos met een weinig ontwikkelde kruidlaag, maar met een dichte struiklaag. Ze mijden de omgeving van mensen meer dan de Bosmuis, die zowat overal in Vlaanderen voorkomt waar voldoende dekking is.
Het nest van de Grote bosmuis bevindt zich ondergronds, meestal onder een boomstronk of tussen boomwortels, waar het beschut is tegen onder andere wroetende everzwijnen. Het wordt zelden zelf gegraven. Soms wordt de nachtactieve Grote bosmuis ook aangetroffen in nestkastjes, vooral in het najaar.

De Grote bosmuis bevindt zich in Vlaanderen aan de grens van haar verspreidingsgebied. De enige bekende waarnemingen werden in het kader van de laatste zoogdierenatlas (1987-2002) verzameld en betreffen allebei vondsten van dode dieren uit Voeren: één in 1995 in het Vrouwenbos en een tweede in 1999 in het Alserbos. Verder was er nog een vangst net over de grens met Limburg in het fort van Eben-Emael (Bassenge, Wallonië). Deze waarnemingen sluiten aan bij de verspreiding in Nederland en Wallonië.

Na 1999 bleef het heel lang stil in Vlaanderen, tot in september 2010 een kat met een Grote bosmuis kwam aandragen nabij het Vrouwenbos in Voeren. Een maand eerder werden eveneens twee mogelijke vangsten van Grote bosmuis uit het Alserbos in Voeren doorgegeven via het online invoerportaal www.waarnemingen.be. In september 2011 werd ook in het Veursbos een exemplaar van deze soort aangetroffen in een nestbuisje dat daar opgehangen was in het kader van het hazelmuisonderzoek.
Half november 2011 volgde dan de kers op de taart: in het Konenbos in Voeren hadden maar liefst negen Grote bosmuizen een hazelmuisnestkast ingepalmd! Het ging hier om 3 à 4 volwassen dieren (waaronder een zogend wijfje) en enkele vrij grote jongen: de eerste ons bekende zekere waarneming van voortplanting van deze soort in Vlaanderen.

Vermoedelijk is de soort permanent aanwezig geweest in Voeren, en gaat het hier eerder om het ontbreken van verspreidingsgegevens dan om een uitbreiding van of herintrede in het verspreidingsgebied. Waarnemingen van Grote bosmuis mogen dus zeker altijd doorgegeven worden via Waarnemingen.be, liefst mét een bewijsfoto.

Tekst: Goedele Verbeylen en Vlaamse Zoogdierenatlas