Amsterdamse straatbomen leven samen met enorme diversiteit aan schimmels

Recent ontdekten onderzoekers van Naturalis en de Universiteit van Amsterdam een zeer hoge biodiversiteit van symbiotische mycorrhiza-schimmels in Amsterdamse straatbomen. Zulke schimmels maken planten vaak gezonder, maar toch worden stadsbomen niet oud. 

Mycorrhiza-schimmels zijn veelal microscopische schimmels die in de wortels van planten leven. Deze schimmels helpen de plant om voedingsstoffen uit de bodem te halen en in ruil daarvoor krijgt de schimmel suikers van de plant, afkomstig uit fotosynthese in de bladeren. Deze samenwerking gaat vaak gepaard met een verbeterde gezondheid voor de plant en bijna alle planten hebben dan ook mycorhizza-schimmels in hun wortels. Hierop zijn bomen langs straten en wegen geen uitzondering.

Schimmelgemeenschappen

In het onderzoek, dat zich richtte op zogeheten arbusculaire mycorrhiza-schimmels, werden Hollandse iepen langs een gradiënt van verstedelijking onderzocht: in een stadsbos, een park en een straat. Door de DNA-streepjescode van alle schimmels in de wortels uit te lezen, konden de onderzoekers achterhalen hoeveel en welke soorten schimmels er in de boomwortels aanwezig waren. De schimmelsamenstelling op elk van de onderzochte locaties verschilde sterk, en de iepen op de meest verstedelijkte locatie van het onderzoek bleken verrassend genoeg de meest diverse schimmelgemeenschappen te hebben.

De onderzoekers vermoeden dat de hoge diversiteit op de meest verstedelijkte locatie veroorzaakt wordt doordat de bomen afzonderlijk in de straat stonden. In bossen of parken kunnen de mycorrhiza-schimmels wortels van meerdere bomen tegelijk bereiken, omdat de boomwortels daar in kluwen verstrengeld zijn. Hierdoor kunnen schimmels met een groot netwerk van schimmeldraden zich makkelijk verspreiden van de ene wortel naar de volgende en daardoor overheersend worden. Als een nieuwe zaailing zich hier vestigt (of een nieuwe boom geplant wordt) zal de boom voornamelijk deze overheersende schimmels tegenkomen in de bodem, terwijl de andere schimmels weggeconcurreerd worden. In straatbomen die afzonderlijk in de grond staan zou die selectie niet plaatsvinden, waardoor elke aanwezige schimmel zich in een boomwortel kan vestigen. Dit heeft een hoge diversiteit als gevolg.

Mycorrhiza inoculeren

Het kunstmatig aanbrengen van mycorrhiza-schimmels (inoculeren) wordt wel eens voorgesteld om de gezondheid van stadsbomen te verbeteren, maar er moet eerst goed onderzoek gedaan worden voordat deze methode wordt toegepast, stellen de onderzoekers. Immers, de sterk verschillende schimmelgemeenschappen op elke locatie laten zien dat er voor elke plek een andere set schimmels is die daar beter kan overleven. Als je mycorrhiza kunstmatig wilt aanbrengen, zou je dus eerst moeten weten welke schimmels zich op een bepaalde locatie goed kunnen vestigen en daadwerkelijk een voordeel kunnen opleveren voor de boom.

Daarnaast wijst de hoge diversiteit op de meest verstedelijkte locatie erop dat er al heel veel soorten mycorrhiza-schimmels aanwezig zijn in straatbomen. Als je niet weet welke dat zijn, zou je het risico lopen dat je voor niks schimmels introduceert die al aanwezig waren. "Het onderzoek laat zien dat mycorrhiza-schimmels veerkrachtig zijn, maar dat het ingewikkeld is om ze in te zetten voor de gezondheid van bomen", vat promovendus Cas Verbeek zijn resultaten samen.

Meer informatie

• Lees het hele artikel over dit onderzoek: Arbuscular mycorrhiza in the urban jungle: Glomeromycotina communities of the dominant city tree across Amsterdam

Tekst: Cas Verbeek, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Naturalis Biodiversity Center