Huismus

Vogels hebben meer groen nodig in de stad

Vogelbescherming Nederland
31-DEC-2024 - Vogels in de stad dragen bij aan het geluk van mensen. Een stad zonder vogelgezang is voor velen een schrikbeeld. Ook spelen vogels een belangrijke rol in het stedelijk ecosysteem. Zonder vogels zijn er bijvoorbeeld meer plaagdieren. Desondanks nemen veel stadsvogels al decennia in aantal af. Uit een nieuwe analyse komen de belangrijkste redenen naar voren. Wat kunnen we doen?

De omvang van de bebouwde omgeving in ons land neemt gestaag toe. Ook in steden en dorpen vinden veranderingen plaats. Zo gaat veel stedelijk groen verloren door ‘inbreiding’ (bouwen binnen bestaande bebouwing).

Afname van vogels

De stadsvogels die afhankelijk zijn van tuinen, parken, struiken en struweel lijden daaronder. Deze soorten zijn met zo’n 25 tot 30 procent afgenomen in 15 jaar tijd. In opdracht van Vogelbescherming Nederland bekeek Sovon Vogelonderzoek wat de belangrijkste knelpunten zijn voor kwetsbare stadsvogels en hoe we ze kunnen helpen. Vijf soorten stonden centraal in de analyse: staartmees, heggenmus, winterkoning, tuinfluiter en huismus. Conclusie? Er zijn veel oorzaken die bijdragen aan het verdwijnen van vogels uit de stad. Het goede nieuws is dat een belangrijk deel van de problemen oplosbaar is.

Struikbroeders

Te vaak verdwijnen struiken uit het stedelijk gebied. Dat blijkt voor staartmees, heggenmus, winterkoning en tuinfluiter een belangrijke reden waarom ze in aantal achtergaan. Deze vogels zijn afhankelijk van struiken om te kunnen nestelen, schuilen en eten te vinden. De wens om te verdichten in de stad speelt hierbij een belangrijke rol. Groen wordt daarbij opgeofferd aan nieuwe bebouwing. Ook verdwijnen bosjes en rommelhoekjes uit de stad, want dan oogt het ‘netter’. Daarmee wordt dan helaas ook kostbaar leefgebied van vogels vernietigd.

Een tweede belangrijke reden waar deze ‘struikbroeders’ mee moeten dealen, is het groenbeheer in tuinen en parken. Te vaak worden struiken weggehaald of gesnoeid op een manier die voor vogels ongunstig is. Behalve dat ze daar direct last van hebben, leidt dit beheer ook tot een daling van het aantal insecten, waardoor vogels ook veel minder te eten kunnen vinden.

Huismussen

Huismus

Voor de huismus is de versnippering en isolatie van populaties het grootste probleem. Deze vogels hebben maar een klein leefgebied nodig. Wanneer dat is afgesneden van het leefgebied van andere groepjes, kunnen ze zich niet goed voortplanten. Dat gebeurt wanneer groene zones in de stad niet met elkaar verbonden zijn.

Voor alle onderzochte soorten is het gebruik van bestrijdingsmiddelen in tuinen en gemeentelijk groen een bedreiging. Zulke middelen leiden tot minder insecten, en dus minder voedsel voor de vogels. Ook klimaatverandering speelt alle soorten parten. Door periodes van langdurige droogte kan vegetatie verdwijnen, en daarmee ook insecten. Door extreme neerslag spoelen nesten weg en vinden oudervogels minder voedsel voor hun jongen, die ook kunnen sterven doordat ze onderkoeld raken.

Vijf oplossingen

Uit het onderzoek van Sovon kunnen we de maatregelen afleiden om vogels te helpen overleven in de stad. Het zijn maatregelen waar ook andere vogelsoorten en zoogdieren, zoals de egel en de vleermuis, baat bij hebben. 

  1. In de openbare ruimte is behoefte aan ‘gelaagd groen’. Niet alleen gras, kruiden en bomen, maar ook een tussenlaag met struiken. Die struiken zijn voor veel stadsvogels van levensbelang. Om het allemaal netjes en veilig te houden, kunnen struiken op afstand worden geplaatst van loop- en fietspaden. Dat voorkomt meteen verstoring van de vogels.
  2. Parken en andere natuurrijke zones in de stad moeten onderling verbonden worden met bomenlanen, plantsoenen, of gevel- en dakbegroeiing. Via dit groene netwerk kunnen vogels zich veilig verplaatsen. Zo raken populaties niet geïsoleerd.
  3. Snoei de struiken zo dat vogels er wat aan hebben. Niet te vroeg of te rigoreus.
  4. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen. Voor openbaar groen is het gebruik in principe gereguleerd, maar iedereen met een tuin moet er ook vanaf zien. Lees hier tips voor tuinieren zonder gif.
  5. Heb je een tuin? Plant een struik. Hier tippen we enkele voorbeelden. Of gebruik een heg in plaats van een schutting als afscheiding met de buren.

Teken de petitie

Behalve plekken om te schuilen en om eten te vinden, hebben huismussen ook locaties nodig om te broeden. Daar bestond een mooi plan voor, met brede steun uit de betrokken sector. Helaas werd het een paar weken voordat het inging teruggedraaid door minister Mona Keijzer. Teken de petitie om haar op andere gedachten te brengen.

Meer informatie

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Ruud van Beusekom 

  

  

Laatste berichten