Er is geen stad in Nederland waar zo intensief en langdurig naar muurplanten is gekeken als Amsterdam. In 1943 startte het eerste onderzoek langs de grachten in de binnenstad en dat is sindsdien acht keer herhaald. Een collectief van vrijwillige floristen noteert alle vindplaatsen van bijzondere muurplanten langs meer dan honderd kilometer gracht- en kademuren. Dankzij het detailniveau waarin de gevonden muurplanten worden vastgelegd, weten we waar de muurplanten hun groeiplaats hebben of hadden. De vindplaatsen worden tot op de meter nauwkeurig vastgelegd, en soms met vermelding van huisnummer of een markante plek opgeslagen.
Trendonderzoek
Dankzij tachtig jaar aan verspreidingsgegevens is het mogelijk om trends te bepalen van de verschillende soorten muurplanten. Met andere woorden: welke soorten zitten in de lift, welke gaan achteruit of zijn stabiel?
Uit alle data blijkt dat de Amsterdamse grachten een rijkdom aan muurflora huisvesten. Zo heeft de zeer zeldzame en beschermde Schubvaren een enorme vooruitgang geboekt met slechts één exemplaar in 1989, naar maar liefst 914 getelde planten in 2024. Ook de Zwartsteel, de Tongvaren en de Steenbreekvaren zijn enorm toegenomen. Daarentegen laten de Blaasvaren en Wijfjesvaren een niet te missen afname zien, en is de zeldzame IJzervaren geheel verdwenen uit de binnenstad. Desondanks zien we dat, alles bij elkaar opgeteld, de soortenrijkdom van muurflora op de gracht- en kademuren in Amsterdam gestaag toeneemt.
Data onmisbaar voor behoud en bescherming
De Gemeente Amsterdam zet zich inmiddels actief in voor behoud en bescherming van de rijke muurflora die zij herbergt. Het inventarisatiewerk van alle Amsterdamse floristen is hierbij van onschatbare waarde. De waarnemingen zijn gebundeld op de website maps.amsterdam.nl/muurflora en vormen de basis van het onderhoud van de grachten, sluizen en bruggen. Deze website is ook erg handig voor floristen die hun kennis van muurflora willen bijspijkeren.
Meer informatie
- Benieuwd naar de resultaten van tachtig jaar Amsterdams muurplantenonderzoek? Download het artikel van de nieuwste editie van het tijdschrift PLANTEN.
- Donateurs van Stichting FLORON krijgen het tijdschrift twee keer per jaar thuis gestuurd.
Tekst: Peter Wetzels, FLORON-district Groot-Amsterdam; Ton Denters, Gemeente Amsterdam; Leonie Tijsma, FLORON
Foto's: Ton Denters