Verwijderen asbestdaken in Utrechts landelijk gebied eenvoudiger én met oog voor de natuur

In de provincie Utrecht is vermoedelijk vier miljoen vierkante meter asbesthoudend dak aanwezig. Veel van deze daken bevinden zich in het landelijk gebied, bijvoorbeeld op stallen. Het gebruik van asbest als bouwmateriaal begon in de jaren zestig. In 1993 werd de productie en het gebruik ervan verboden. De meeste asbestdaken zijn inmiddels verouderd: ze zijn al tientallen jaren blootgesteld aan weer en wind. Het materiaal verpulvert en daarbij komen asbestvezels vrij. Het inademen hiervan is slecht voor de gezondheid. Daarom wil de overheid dat asbest in heel Nederland vervangen wordt. De provincie Utrecht wil in 2030 asbestvrij zijn.

Verblijfplaats niet beschadigen

In het landelijk gebied is asbestsanering extra ingewikkeld vanwege de aanwezigheid van beschermde diersoorten. Veel vleermuizen, marters, uilen en andere broedvogels leven hier in en rond woningen en bijgebouwen. Vooral onder daken hebben ze hun nest of schuilplaats. Al deze diersoorten zijn nuttig voor de omgeving: ze vangen bijvoorbeeld insecten en muizen. Bovendien zijn ze ook beschermd onder de Omgevingswet. Dit betekent dat je de verblijfplaatsen niet mag beschadigen en moet voorkomen dat eieren of jongen verloren gaan. Vandaar dat saneringswerkzaamheden eigenlijk alleen buiten het voortplantingsseizoen kunnen plaatsvinden. Daarnaast is iedere inwoner in het landelijk gebied verplicht onderzoek te doen naar aanwezige dieren onder of rond het dak. Doe je dat niet, dan overtreed je de Omgevingswet en loop je kans op een boete of een proces-verbaal. Ook kunnen de asbestsaneringswerkzaamheden worden stilgelegd.

Vrijstelling voor niet-complexe saneringen

De kans op verstoring van beschermde diersoorten is bij het verwijderen van asbestdaken groot en zorgt voor een dilemma: hoe kom je van asbest af zonder dat het ten koste gaat van beschermde diersoorten? Voorheen was de procedure dat een ingehuurde ecologisch deskundige het effect van de sanering op beschermde diersoorten in kaart moest brengen. Vervolgens moest een vergunning worden aangevraagd als er verbodsbepalingen werden overtreden. Beide stappen waren tijdrovend en prijzig. Daarom heeft de provincie Utrecht, in navolging van de provincie Gelderland, een vrijstellingsregeling ingevoerd. Deze geldt voor veelvoorkomende, niet complexe asbestdaksaneringen in het landelijk gebied die buiten het voortplantingsseizoen plaatvinden. Daardoor is een vergunningenprocedure niet meer nodig.

Ecologische preventiecheck

De belangrijkste voorwaarde voor de vrijstelling is dat vooraf een ecologische preventiecheck heeft plaatsgevonden. Dit is een verkort ecologisch onderzoek dat niet door een ecoloog wordt uitgevoerd, maar door de persoon die ook het asbestonderzoek uitvoert: een Deskundige Inventarisatie Asbest (DIA). De DIA is toch al op de locatie en heeft dankzij een speciale training van de provincie Utrecht geleerd gelijktijdig een ecologische inventarisatie uit te voeren. Dit scheelt tijd en kosten. Uit de preventiecheck blijkt of en zo ja welke dieren aanwezig zijn en welke maatregelen nodig zijn om ze te beschermen. Soms is aanvullend onderzoek nodig door een ecoloog, maar vaak volstaat de ecologische preventiecheck. De dakeigenaar krijgt enkele spelregels mee, zoals de verplichting om de werkzaamheden buiten het broed- of voortplantingsseizoen uit te voeren. Dankzij de vrijstellingsregeling geldt er dan geen vergunningsplicht.

Complexe saneringen

Bij complexe saneringen is de preventiecheck niet toereikend. De eigenaar moet dan wel een deskundig onderzoek laten doen door een ecoloog. Deze geeft aan of en zo ja welke diersoorten er zijn, welke beschermende maatregelen nodig zijn en of een vergunning moet worden aangevraagd.

Meer informatie

• Kijk voor alle informatie over het saneren van asbestdaken op Asbestdaken | provincie Utrecht (provincie-utrecht.nl).

Tekst en foto: Provincie Utrecht