Bijzondere wilde bijen in Noorderpark Ruigenhoek

Sinds 2021 zijn daarom werkzaamheden uitgevoerd op een aantal locaties van Staatsbosbeheer om wilde bijen te helpen. Er is meer nestgelegenheid gemaakt voor bijensoorten die in de grond nestelen, en voor bijensoorten die in holtes nestelen is de voedselbeschikbaarheid en nestgelegenheid verbeterd. Daardoor hebben bijen meer tijd over om voor hun broedcellen te zorgen, wat positief is voor de groei van de populaties.

Naar aanleiding van deze verbeteringen is in 2023 in Utrecht op Fort Ruigenhoek, de Schraallanden van Ruigenhoek, het Witte Kat-terrein en het Speelbos Gagelbos onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van verschillende soorten wilde bijen.

Nieuwe bijzondere soorten in Utrecht ontdekt

In 2023 zijn op deze locaties in Utrecht maar liefst 76 soorten wilde bijen waargenomen, dat is meer dan de 55 soorten die in 2021 werden gezien. Zo zijn bijvoorbeeld de kleine roetbij (Panurgus calcaratus) en de gewone koekoekshommel (Bombus campestris) aangetroffen op de locaties in Utrecht. Een aantal van deze soorten staat op de Rode Lijst en is niet eerder op deze locaties waargenomen: de bedreigde Rinks maskerbij (Hylaeus rinki), de kwetsbare grote koekoekshommel (Bombus vestalis) en zoals vooraf gehoopt op Fort Ruigenhoek de gevoelige groene zandbij (Andrena viridescens). Als ‘bijvangst’ is bij Fort Ruigenhoek de groefkopveldwesp (Polistes nimpha) aangetroffen, dit is een nieuwe soort voor Utrecht.

De groene zandbij is een zeer zeldzame soort die in deze regio lijkt te profiteren van de vestingwerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De wallen van Fort Ruigenhoek zijn gemaakt met zand uit de bodem van de fortgracht, en juist door dit zand ontstaat op de zonnige hellingen veel geschikte nestgelegenheid voor in de grond nestelende wilde bijen. Diverse andere soorten nestelen juist in kleine holtes in oude of dode bomen.

Samen sterker

Dit project is mogelijk gemaakt door een samenwerking met de Bijenkorf en het Buitenfonds, van 2021 tot en met 2023. Met behulp van financiering en inzet van medewerkers van de Bijenkorf zijn op acht verschillende locaties in Nederland, in de buurt van de Bijenkorf-vestigingen, werkzaamheden uitgevoerd en is onderzoek gedaan. Lees meer in dit bericht.

Op Fort Ruigenhoek is bovendien nog wat extra’s gedaan voor de wilde bijen: het fort is één van de acht locaties in Nederland waar in samenwerking met de Bijenkorf een bijenpaal geplaatst is. In deze bijenpaal zijn gaten geboord voor wilde bijen die in holtes nestelen.

Hoopgevende resultaten

De resultaten van de monitoring waren in het hele land hoopgevend tot positief. In sommige gebieden is een positieve trend, in andere gebieden (nog) niet. Dat wil echter niet zeggen dat de maatregelen in deze gebieden geen effect hebben: de verwachting is dat de positieve effecten later alsnog zichtbaar worden. Al met al kunnen we concluderen dat deze samenwerking een succes is geweest en zal bijdragen aan het succes van wilde bijen!

Ook de komende jaren worden 16 forten (of fortificaties) van de Nieuwe Hollandse Waterlinie geïnventariseerd op wilde bijen.

Meer informatie

• Monitoring 2023 Project Bijenherstel (pdf: 6,3 MB), De Bijenkorf en Staatsbosbeheer.

Tekst: boswachters Tineke Harlaar, Cathelijne Roos en Vera Praet, Staatsbosbeheer
Afbeeldingen: Frits Bink, Saxifraga (leadfoto: grote koekoekshommel (Bombus vestalis)); Erik van der Spek; Staatsbosbeheer