Karakter van wadvogel wordt in eerste levensjaar gevormd
NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der ZeeAutomatische karaktertest
Voor hun onderzoek deden Ersoy en collega’s een ‘automatische karaktermeting’ van zowel oudere vogels als jonge kanoeten die vers van de toendra voor de eerste keer in de Waddenzee arriveerden. Wanneer een vogel werd gevangen en heel even in een soort tipi-tentje met een aantal bakken met zand werd gezet, registreerde een camera in de top van de tent wat de vogels deden. Een computeralgoritme bepaalde vervolgens het karakter van de vogels. Nieuwsgierige types legden binnen twintig minuten in het tentje makkelijk tweehonderd meter af, terwijl ze van de ene bak naar de andere hipten om te zien of daar wat te eten in zat. De terughoudende kanoeten bleven in veel gevallen twintig minuten op één van de bakken zitten tot ze weer werden vrijgelaten.
Consistente resultaten
“Deze automatische test heeft zich de afgelopen jaren bewezen als een goede manier om de karaktertypen van de kanoeten te onderzoeken”, zegt de bedenker van de test, gedragsecoloog Allert Bijleveld van het NIOZ. “Wanneer we volwassen kanoeten met enige tussentijd in het tentje zetten, komt de computer vrijwel altijd tot eenzelfde conclusie. Maar wanneer we eerstejaars vogels herhaaldelijk aan de test onderwerpen, zijn ze nog niet consistent in het gemeten karakter”, aldus Bijleveld.
Karakter en voedselkeuze
Het karakter hangt volgens de onderzoekers ook samen met de voedselkeuze. Nieuwsgierige types zijn continu op zoek naar het beste, makkelijk te verteren maar moeilijk te vinden, voedsel, zoals garnaaltjes of schelpen met een dunne schaal. De meer afwachtende vogels daarentegen, zijn tevreden met lastiger te verteren en makkelijk te vinden voedsel, zoals schelpdieren met relatief weinig vlees en veel schelp. Bijleveld: “Aan de sporen die het dieet achterlaat in het bloed van de vogels konden we zien dat de oudere vogels, met een consistent karakter, ook heel consistent zijn in hun voedselvoorkeur. Jonge vogels hebben niet alleen een minder consequent karakter, maar zijn ook nog veel variabeler in hun voedselvoorkeur. Ze lijken te experimenteren door verschillende prooien te proberen, tot zelfs zeewier aan toe.”
Eerste ervaringen
Ersoy en collega’s concluderen in hun artikel dan ook dat het karakter van de kanoet in het eerste levensjaar wordt gevormd, op basis van de eerste ervaringen in de Waddenzee, nadat ze in de broedgebieden zijn opgegroeid op een maaltje van insecten. Wanneer ze in een volgend jaar weer terugkomen in de Waddenzee, hebben ze schijnbaar voedselvoorkeuren gevormd met het bijbehorende type karakter.
Flexibiliteit
Voor Bijleveld worden met dit onderzoek weer enkele puzzelstukjes rond het gedrag van wadvogels op hun plek gelegd. “Het is fascinerend om te zien hoe jonge vogels nog flexibel reageren op hun omgeving en oudere vogels meer vastgebakken patronen hebben. Hoe dat evolutionair te verklaren is, in termen van flexibiliteit ten opzichte van een veranderende omgeving, is dan weer vers twee. Blijkbaar loont het om je in de loop van je leven te specialiseren. Maar in een sterk veranderende omgeving zullen het dus de jonge vogels zijn die zich het makkelijkst kunnen aanpassen aan een nieuwe situatie met bijvoorbeeld heel ander voedsel.”
Tekst: NIOZ
Foto's: Benjamin Gnep; Piet Munsterman, Saxifraga