Meer grote karekieten in Nederland

De grote karekiet staat al lang op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Om de achteruitgang van de populatie te stoppen én te keren coördineert Vogelbescherming sinds 2015 een beschermingsproject voor deze soort. Daarvoor wordt het leefgebied verbeterd, het draagvlak voor herstel van moeras en rietkragen vergroot en onderzocht of de genomen beschermingsmaatregelen werken. Het beschermingswerk startte in 2016 in twee kerngebieden voor de soort: de Noordelijke Randmeren en Oostelijke Vechtplassen. De populaties in deze kerngebieden moeten de basis vormen voor groei en herstel van de populatie van de grote karekiet daarbuiten.

Toename grote karekiet tien procent

Het aantal territoria van de grote karekiet in Nederland is in 2023 minimaal tien procent toegenomen ten opzichte van 2022, waarmee de licht stijgende trend van de laatste jaren zich voortzet. In de kerngebieden waren meer dan 70 territoriale mannetjes aanwezig. Buiten de kerngebieden waren, verspreid door heel Nederland, ongeveer 40 tot 50 zingende mannetjes langer dan een week op een bepaalde locatie aanwezig. Vaak betrof het hier echter ongepaarde mannetjes die weer vertrokken.

Het aantal werkelijke broedparen in de rest van Nederland bedraagt daarom veel minder dan 40 tot 50. Het aantal territoria in 2023 in heel Nederland wordt geschat op 100 tot 130; in 2022 waren dat er 95 tot 110. Dat blijkt uit inschattingen van Sovon Vogelonderzoek Nederland.

Het broedsucces van de grote karekiet wisselt van jaar tot jaar, maar was in 2023 redelijk goed met twee tot drie uitgevlogen jongen per nest. Predatie van eieren en jongen, door bijvoorbeeld ratten, is de oorzaak van de meeste mislukte broedpogingen. In 2023 echter hielden ook stormen flink huis. Zoals de zomerstorm Poly, die complete rietkragen platsloeg.

De positieve populatietrend van de afgelopen jaren zet dus door in 2023 (zie de grafiek hieronder). Als deze gemiddelde groei zo doorgaat, kan de populatie-omvang rond 2030 circa 100 paar in de kerngebieden bedragen, waarmee het door Vogelbescherming gewenste landelijke doel zeker boven 130 uit zal komen.

Karekieten zijn plaatstrouw

De onderzoekers hebben tientallen volwassen grote karekieten voorzien van een kleurring met een unieke code, waardoor deze vogels individueel herkenbaar zijn met behulp van camera’s of telescopen. Van deze vogels werd een deel weer teruggezien. In de regel keerden de karekieten terug naar dezelfde rietkraag of binnen een straal van tien kilometer ervan.

Dit bevestigt resultaten van eerder onderzoek dat volwassen grote karekieten zeer plaatstrouw zijn. Vele honderden jonge grote karekieten zijn op het nest geringd met een aluminium ring. Idee hierachter is om uit te zoeken waar deze vogels zich vestigen als ze zelf gaan broeden. Vier vogels die vóór 2023 waren geringd werden weer teruggevonden als broedvogel in de buurt van hun geboorteplek. Ze bleven hun geboorteregio dus trouw.

Bescherming van rietkragen

Het leefgebied van de grote karekiet is zogenaamd stromingsriet: stevige rietkragen aan open water. Een belangrijke, effectieve maatregel om dit te herstellen, is het aanbrengen van rasters van gaas, die op steeds meer locaties worden geplaatst. Er is de laatste jaren veel mee geëxperimenteerd en het helpt. Hiermee wordt voorkomen dat vooral de sterk toegenomen grauwe ganzen en andere watervogels de rietkragen teveel aanvreten.

Een flink deel (zo’n 60 procent) van de karekieten broedt nu in die afgeschermde rietkragen (zie de grafiek hieronder). Plaatsen van rasters kan binnen twee tot drie jaar tot vestiging van grote karekieten leiden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Nuldernauw (een van de randmeren) waar flink wat rasters zijn geplaatst. Steeds meer beheerders worden enthousiast voor de bescherming van deze boeiende vogel. In 2024 worden daarom op nog meer plaatsen rasters aangebracht bij rietkragen die geschikt zijn voor grote karekieten.

Meer informatie

• Lees het rapport Beschermingsproject grote karekiet 2023 (pdf: 2,2 MB) opgesteld door Jan van der Winden & Symen Deuzeman.
• Het Beschermingsproject grote karekiet kwam ruimschoots aan bod in de radio-uitzending van 9 juli 2023 van Vroege Vogels.
• Het Beschermingsproject grote karekiet wordt mede mogelijk gemaakt door donaties van leden van Vogelbescherming Nederland, Vogelwerkgroep Utrecht en dankzij financiële bijdragen van Ars Donandi + Tringa fonds, het Prins Bernard Cultuur Fonds, Stichting Zabawas en de J.E. Jurriaanse Stichting.

Tekst: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Afbeeldingen: Shutterstock (leadfoto: grote karekiet); Jelle de Jong; S. Deuzeman; Beschermingsproject grote karekiet; J. van der Winden