Predator ontmaskerd: nieuwe inzichten in het verdwijnen van uitgezette zee-egels in het Caribisch gebied

Door het monitoren van zee-egels met time-lapse camera's kwamen sterke aanwijzingen naar voren dat koningstrekkersvissen (Balistes vetula) wachten tot zonsondergang, wanneer Diadema zee-egels actiever worden, om zich te voeden met hun favoriete prooi. Het lijkt er dus op dat de aanwezigheid van deze roofdieren een cruciale factor is om rekening mee te houden bij het uitzetten van zee-egels op de koraalriffen in het Caribisch gebied.

Diadema zee-egels (Diadema antillarum) spelen een vitale rol in het ecosysteem van Caribische koraalriffen. Ze verminderen de algengroei en bevorderen de verstiging en groei van koralen. Nadat de zee-egels massaal stierven in de jaren 80 en opnieuw in 2022, worden Caribische koraalriffen gedomineerd door algen, waardoor jonge koralen verstikt worden. Om de druk van de algen te verminderen en de ontwikkeling van koralen te stimuleren, wordt herstel van Diadema zee-egels vaak overwogen. Maar de resultaten van herstelpogingen zijn vaak wisselend en de overleving van uitgezette zee-egels blijft vaak laag. Inzicht in de factoren die het herstel belemmeren is essentieel om met succes Diadema zee-egels te herintroduceren op de koraalriffen in het Caribisch gebied.

Onderzoekers van Hogeschool Van Hall Larenstein en Wageningen University & Research hebben met succes een kweekmethode ontwikkeld voor deze soort. In samenwerking met de Saba Conservation Foundation werden in het laboratorium gekweekte jonge Diadema zee-egels uitgezet op kunstmatige riffen in de buurt van Saba, Caribisch Nederland. De uitgezette zee-egels werden gedurende tien dagen geobserveerd met onderwatercamera’s om te onderzoeken wat van invloed was op hun overleving. 

Tijdens het onderzoek werden 138 interacties tussen roofdieren en zee-egels overdag vastgelegd op camera. Meer dan 99 procent van deze interacties betrof koningstrekkersvis. Hoewel deze roofzuchtige vissen er overdag niet in slaagden om de zee-egels succesvol aan te vallen, was de overleving van de zee-egels na het experiment slechts 30 procent. De onderzoekers vermoeden dat de trekkersvissen een belangrijke rol spelen bij deze lage overleving. Binnen enkele dagen verschoof de activiteit van de trekkersvissen naar de momenten rond zonsondergang en zonsopgang. Hoewel er 's nachts te weinig licht was om predatie te registreren, concluderen de onderzoekers dat de trekkersvissen hun aandacht richtten op het tijdstip waarop de zee-egels actiever werden, waarna ze konden aanvallen.

Beheerders van koraalriffen die Diadema zee-egels willen herstellen, dienen rekening te houden met aanvullende maatregelen, zoals het selecteren van riffen met lagere dichtheden aan roofvissen of het implementeren van tijdelijke maatregelen voor predatorbeheersing, om de aanpassing van de zee-egels na introductie te vergemakkelijken.

Meer informatie

• Een wetenschappelijke artikel over het onderzoek is gepubliceerd in PeerJ: Diurnal predators of restocked lab-reared and wild Diadema antillarum near artificial reefs in Saba.
• Meer informatie over het Diadema-project is te vinden op: Hvhl.nl/diadema.

Tekst: DCNA en Van Hall Larenstein University of Applied Sciences
Foto's: Alwin Hylkema (leadfoto: een Diadema zee-egel wordt uitgezet op een kunstmatig rif)