Natuurjournaal 31 augustus 2023

Het is een goed jaar voor de veenmosorchis. Misschien komt het door een paar natte weken, maar waarschijnlijk vooral omdat deze plant de afgelopen jaren meer aandacht heeft gekregen in natuurbeheer. Bij orchideeën denk je misschien aan opzichtige bloemen, maar de meeste Nederlandse soorten zien er veel subtieler uit. Dat geldt al helemaal voor de veenmosorchis! Ze is klein, heeft lichtgroene bloemen, en kan zich ook jarenlang in het veenmos gedeisd houden zonder te bloeien. Deze Nederlandse orchidee is nog steeds heel zeldzaam en alleen te vinden in veenmosvegetaties, vooral in Noord-Holland en Friesland. Ook groeide ze ooit bij het zomerhuis van Linnaeus in Hammarby in Zweden, waar ze haar wetenschappelijk naam aan dankt: Hammarbya paludosa.

Voor veel vogelaars staat de ortolaan hoog op hun wensenlijstje om in Nederland te zien. Deze gors-met-de-mooie naam trekt nu door Nederland. Maar het zijn er zó weinig, per jaar maar enkele tientallen, dat je niet alleen geluk moet hebben maar ook veel toewijding om er een te zien. De meeste ortolanen worden waargenomen op trektelposten, waar doorgewinterde trektellers ze herkennen aan hun roepje. En dat terwijl de mooie ortolaan rond 1900 een vrij algemene broedvogel was in Zuid- en Oost-Nederland. Ook de naam duidt erop dat ze vroeger een bekende verschijning waren: het Franse ortolan en Latijnse hortolanus betekent ‘tuinman’. Een echte tuinvogel dus. Ortolanen houden van droge zomers, die we steeds meer krijgen. Wie weet willen ze hier wel weer gaan broeden, als we Nederland er meer als een ortolanentuin uit laten zien.

Tekst: Nienke Lameris, Nature Today
Foto’s: Peter Meininger, Saxifraga; Medenica Ivan, Creative Commons