Minder eikenprocessierupsen in provincie Utrecht

Het ophangen van nestkasten voor mezen – die deze rups als voedsel hebben – lijkt een positieve rol te spelen bij de bestrijding van de rups. Ook natuurvriendelijk bermbeheer om ook de natuurlijke vijanden van de rupsen een beter verblijfgebied te geven, levert een bijdrage.

Overlast voor de mens

De provincie Utrecht is momenteel druk doende met de opsporing van eventuele nesten van de eikenprocessierups in de eiken langs haar provinciale wegen. Dit omdat de brandharen van de rups bij mensen allergische reacties kunnen veroorzaken, zoals jeuk, huiduitslag en zwelling. De overlast doet zich vooral voor op de Utrechtse Heuvelrug, de overgangen naar het Kromme Rijngebied, de Vallei en plaatselijk langs de Vecht.

Nesten weghalen

De experts van de provincie weten uit ervaring van voorgaande jaren welke bomen favoriet zijn bij de processierupsen. Daar waar de rups in aanraking kan komen met voorbijgangers, haalt de provincie de nesten weg. Dus langs parallelwegen, fiets- en voetpaden, parkeervoorzieningen en nabij bushaltes. Bij het signaleren van nesten worden de betreffende bomen voorzien van een rood-wit waarschuwingslint. Vervolgens stuurt de provincie haar gecertificeerde aannemer op pad om de nesten te verwijderen. De piek van de aanwezigheid van nesten en de overlast ligt in de periode eind juni-juli.

Minder rupsen

Door de afname van de populatie rupsen is er in Utrecht geen sprake meer is van een plaag. Daarom is het preventief bestrijden van de rupsen dit jaar voor het eerst na 15 jaar niet nodig. En dat is goed nieuws voor de natuur. In voorgaande jaren werden de ‘beruchte’ bomen in de maand mei besproeid met een biologisch bestrijdingsmiddel, plaatsen met beschermde vlindersoorten uitgezonderd. Een bestrijdingsmiddel belemmert namelijk ook rupsen van andere vlindersoorten. Daarom stimuleert de provincie de ontwikkeling van natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups, zoals rupsetende vogels en insecten.

Natuurvriendelijk bermbeheer

Het natuurvriendelijk bermbeheer lijkt kansrijk. Het betekent bijvoorbeeld dat de beheerder een deel van de vegetatie laat staan, bij zowel de zomer- als de najaarsmaairondes. Ook wordt de vegetatie rond de stammen van de bomen niet meer gemaaid. Dat geeft voldoende dekking en voedsel voor de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups om de zomer- en najaarsmaaibeurten te overleven. Vooral in bredere bermen en onder bomenlanen biedt deze aanpak naar verwachting kansen. Door deze wijze van beheren komen de bredere bermen er ‘anders’ uit te zien.

Nestkasten

Een ander onderdeel van deze natuurvriendelijke aanpak zijn de mezenkasten. Vanaf 2019 hangt de provincie nestkasten voor mezen in diverse eikenbomen op. Mezen worden beschouwd als natuurlijke bestrijders omdat ze de eikenprocessierups als voedselbron gebruiken. Vanaf 2021 hangen er 120 mezenkasten. Ook particulieren hangen op grote schaal nestkasten op. Waar dat geen gevaar oplevert voor het verkeer, kunnen deze kasten wat de provincie betreft blijven hangen.

Na dit seizoen weten we meer over de effecten van ecologisch maaien en mezenkasten op de hinder die mensen van eikenprocessierupsen ervaren. Tot op dit moment is het aantal meldingen van overlast gelukkig beperkt.

Feromoonverwarring

De provincie is ook actief betrokken bij het ontwikkelen van gerichte methoden voor de preventie van overlast door eikenprocessierupsen, zoals door paringverstoring of feromoonverwarring. Bij dit laatste worden specifieke eikenprocessievlinderferomonen aangebracht in eikenbomen. Het lijkt zo mogelijk om paring van eikenprocessievlinders sterk te beperken of zelfs te voorkomen. Zonder paring kunnen de vrouwelijke vlinders minder bevruchte eitjes afzetten.

Het grote voordeel van deze methoden is dat andere insectensoorten hier niet door worden gedood, wat met de huidige preventieve methoden nog wel het geval is. Deze onderzoeken zijn nog in volle gang. Dit jaar gaan we voor het eerst zien of deze methoden ook daadwerkelijk leiden tot lagere aantallen rupsen.

Overlast melden

Ook meldingen van omwonenden en weggebruikers over de aanwezigheid van de processierups in bomen langs provinciale N-wegen, kunnen helpen bij het voorkomen van overlast. Meldingen ontvangt de provincie Utrecht graag telefonisch of per e-mail: telefoonnummer: 030-2582088, e-mail: processierups@provincie-utrecht.nl.

Tekst en foto’s: provincie Utrecht