Flinke opschaling teelt lisdodde in Friesland

Waarom lisdodde telen?

Redenen om in het veenweidegebied het waterpeil te verhogen zijn er genoeg. Het stopt de afbraak van veen en de bodemdaling en hoge uitstoot van CO₂ die dat tot gevolg heeft. Bovendien kan de bodem hierdoor beter water vasthouden tijdens droogte en heeft een natte veenbodem een verkoelend effect op de atmosfeer. Voor de lisdoddeteelt zijn bovendien geen bemesting of bestrijdingsmiddelen nodig; lisdodde zuivert zelfs het water, wat de waterkwaliteit en biodiversiteit ten goede komt. Met lisdoddeteelt worden verschillende actuele problemen tegelijk aangepakt: biodiversiteitsverlies, slechte waterkwaliteit, te hoge stikstofbelasting, bodemdaling én klimaatverandering.

Praktijkproeven

Op meerdere plekken in Nederland en in het buitenland wordt al geëxperimenteerd met het telen van lisdodde en andere natte gewassen. Wetenschappelijk onderzoek laat een groot positief klimaateffect zien wanneer ontwaterde veenweiden weer worden vernat, zodat ’s zomers de waterstand vlak onder het maaiveld wordt gehouden. Waar tot nu toe op kleinere schaal is getest, wordt op een klei-op-veenbodem op boerderij de Nije Mieden van Sjoerd Miedema en Janna van der Meer nu op de schaal van hectares gewerkt. Deze proef levert praktijkervaring op met grootschalige lisdoddeteelt en wordt gebruikt om innovatieve stappen te zetten in zowel de teelt als toepassing van lisdodde. Daarnaast wordt hier onderzocht in welke mate het verhogen van de waterstand en het telen van lisdodde een positief effect heeft op de broeikasgasuitstoot, de waterkwaliteit en de biodiversiteit.

Natuurwinst en afzetmarkt

De natuurwinst van het telen van lisdodde is aanzienlijk, maar om het op grotere schaal te gaan toepassen moeten ook het verdienmodel en de marktketen verder worden ontwikkeld. Lisdodde wordt gezien als een veelbelovend gewas op natte veenbodems. Na de oogst kan lisdodde worden gebruikt als bio-based en lokaal geproduceerd isolatie- of bouwmateriaal, of als duurzaam alternatief voor turf in potgrond. Hiervoor moet de kwaliteit van de lisdodde wel stabiel zijn, wat nu nog lastig is. Verder kan ganzenvraat een probleem vormen in de opstartfase.

De start van deze opgeschaalde veldproef werd bijgewoond door veel belangstellenden, en zowel de Leeuwarder Courant als Vara's Vroege Vogels besteedden er aandacht aan.

Stichting Bargerveen werkt in dit project samen met onder andere de Radboud Universiteit Nijmegen, Biosintrum en verschillende substraatbedrijven. De proef wordt uitgevoerd vanuit het project Paludi & Markt in het kader van het Interreg VI-programma Deutschland-Nederland en wordt medegefinancierd door de Europese Unie, het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken (EZK), MB Niedersachsen, alsmede de provincies Fryslân, Drenthe en Gelderland.

Tekst: Koen Brouwer, Gert-Jan van Duinen & Marijn Nijssen, Stichting Bargerveen
Foto's: Koen Brouwer, Stichting Bargerveen; Gert-Jan van Duinen, Stichting Bargerveen