Hoeveel hout kunnen we verwachten uit Europese bossen?

Ook is de extra hoeveelheid hout die in Europese bossen geproduceerd kan worden kleiner dan eerder werd gedacht, tenzij er extra investeringen komen in bosuitbreiding en bosbeheer.

Hout is hernieuwbaar en heeft veel verschillende toepassingen. Het is ook een belangrijke opslag van CO₂. Niet vreemd dus dat er steeds meer vraag naar is. Maar waar moet het vandaan komen? Er is ruimte voor een kleine toename in houtoogst uit Europese bossen, zo blijkt uit de nieuwe studie, onlangs gepubliceerd in Forestry. Een internationaal team uit tien Europese modelregio’s heeft onderzocht hoe gedragsveranderingen van bosbeheerders kunnen leiden tot een duurzame toename in houtoogst.  

Daarnaast is er een literatuurstudie uitgevoerd naar de ambities van elk Europees land ten aanzien van houtoogst. Hieruit blijkt dat er in de komende tien tot twintig jaar 90 miljoen kubieke meter hout per jaar extra uit Europees bos geoogst zou kunnen worden. Als er in detail naar barrières wordt gekeken, is het potentieel echter een stuk kleiner. Tegelijkertijd staat het bos onder druk als gevolg van klimaatverandering. Als we op de lange termijn meer hout willen produceren in Europees bos, moeten we investeren in bosvitaliteit en bosuitbreiding.  

Er groeit veel meer hout dan er wordt geoogst 

“Elk jaar groeit er veel meer hout bij in Europa dan er wordt geoogst. Het verschil tussen bijgroei en oogst noemen we het theoretisch potentieel voor extra houtoogst”, zegt hoofdauteur van de studie Bas Lerink van Wageningen University & Research. Dat theoretisch potentieel bedraagt zo'n 250 miljoen kubieke meter per jaar. Lerink: “Echter is maar een deel daarvan ook realistisch. Er zijn verschillende redenen waarom je in sommige bossen beter niet kunt oogsten. Bijvoorbeeld om bodemerosie te voorkomen of om biodiversiteit te beschermen. Daarom zal het theoretisch potentieel nooit gehaald worden.” In de studie combineren Lerink en collega’s twee manieren om te bepalen wat wél realistisch is. 

Realistische toename houtoogst 

Het literatuuronderzoek is uitgevoerd op basis van nationale bossenstrategieën en andere beleidsdocumenten. Aan de hand hiervan is per land vastgesteld hoe groot de ambitie is om in de nabije toekomst (de komende tien tot twintig jaar) de houtoogst te verhogen op een huidige totale oogst van ongeveer 546 miljoen kubieke meter. In totaal leidt dit tot een realistisch potentieel van 90 miljoen kubieke meter per jaar voor de EU en het Verenigd Koninkrijk. 

Daarnaast zijn met het bosmodel EFISCEN-Space projecties gemaakt voor toekomstige houtoogst in tien modelregio’s, op basis van bosinventarisatiedata. Eerst werd in het model het bosbeheer toegepast zoals dat momenteel ook in de regio’s wordt uitgevoerd. Dit is vervolgens vergeleken met enkele scenario’s met een intensiever beheer, afgeleid uit bijvoorbeeld een naburige regio. Hieruit blijkt dat het realistisch potentieel voor extra houtoogst een stuk kleiner is dan uit de literatuurstudie naar voren kwam, namelijk de helft, zo'n 40 miljoen kubieke meter. De nationale bosstrategieën lijken de oogstmogelijkheden dus te overschatten.  

De staat van het Europese bos 

Een toename van de houtoogst, past dat bij de huidige staat van het Europese bos? Er zijn inderdaad zorgen om de gezondheid van Europese bossen. Door klimaatverandering zijn natuurlijke verstoringen – zoals branden, ziekten en plagen – sterk toegenomen, en in sommige landen neemt de vastlegging van CO₂ nu al af. Desondanks heeft er sinds de Tweede Wereldoorlog niet zoveel hout in het Europese bos gestaan als nu. Een kleine toename in de houtoogst, met de genoemde 40 miljoen kubieke meter per jaar, lijkt dan nog wel realistisch. Om een idee te geven van de omvang: dit is voldoende om in de EU ongeveer 800.000 houten huizen per jaar te bouwen.

“Op de lange termijn is een grotere houtoogst echter alleen haalbaar wanneer nu al aan bosherstel, bosuitbreiding en verbetering van bosbeheer wordt gewerkt, allebei belangrijk voor een hogere zelfvoorziening in Europa”, geeft co-auteur van de studie Gert-Jan Nabuurs aan. “Ook educatie, samenwerking tussen boseigenaren en bosbouwindustrie en overheden zijn daarin noodzakelijk. Daarmee kan de EU minder afhankelijk worden van andere continenten. En het draagt bij aan een duurzaam bosbeheer met versterkte biodiversiteit in een bio-economie.”

Tekst: Wageningen University & Research
Foto's: Bas Lerink (leadfoto: houtoogst in een bos); Matthijs Pasteels (bosherstelmaatregel)