Auvergnetapir is het Nationaal IJstijdzoogdier

“Op deze manier laten we het grote publiek kennismaken met ons IJstijderfgoed, dat voor veel mensen nog onbekend is. Sommige dieren zijn uitgestorven, andere leven nog steeds. De vraag naar het waarom, is in de huidige tijd relevanter dan ooit”, aldus initiatiefneemster Nike Liscaljet, hoofdredacteur van WPZ-tijdschrift Cranium. De Werkgroep Pleistocene Zoogdieren is een vereniging van beroeps- en amateurpaleontologen, die met behulp van fossielen onderzoeken hoe het leven in het Pleistoceen eruit zag. Blackmetalband Terzij de Horde deelt de interesse in prehistorisch leven. “We zijn ambassadeur van de Auvergnetapir, omdat het geweldig tot de verbeelding spreekt dat er in Nederland gewoon tapirs hebben geleefd! Die mammoeten en wolharige neushoorns, die kennen we nu wel. Maar tapirs! Wauw", aldus Joost Vervoort, zanger van de Blackmetalband.

Digi-Safari Pleistoceen Nederland

Met het 40-jarig bestaan van de vereniging wilde de WPZ wel eens inzichtelijk hebben welke zoogdiersoorten er in ons land leefden tijdens de zogenaamde IJstijd, de periode tussen 2,5 miljoen en 11.000 jaar geleden (ook wel het Pleistoceen genoemd). Een inventarisatie door leden van de vereniging leverde tenminste 182 verschillende soorten op, maar er waren er vast meer waarvan we de fossielen nog niet gevonden hebben. Om de ijstijdzoogdieren beter te leren kennen heeft de WPZ een digitale safari door de IJstijd ontworpen. De internationaal gerenommeerde paleokunstenaar Mauricio Antón schilderde hiervoor de wetenschappelijk correcte reconstructies van flora en fauna. Op een speciale webpagina met ultrahoge resolutie kun je tot in detail inzoomen op de mega- en minifauna die Nederland in het Pleistoceen bevolkte, zowel in de koude, droge ijstijd als tijdens de warme, vochtige tussenijstijd. Uit dit beeld kwam de vraag wat het favoriete IJstijdzoogdier van Nederland zou zijn. Zo was de verkiezing geboren!

Tapir de Horde

Tijdens de eerste selectieronde mocht het publiek uit een lijst van 182 ijstijdzoogdieren tien favorieten aanvinken. Een hoogtepunt hierbij was een heuse verkiezingstour in de voorjaarsvakantie, waarbij diverse natuurhistorische musea werden aangedaan. Hieruit volgde een shortlist. Omdat deze uitgestorven zoogdieren hun stem niet konden laten horen, werden ze gekoppeld aan bekende ambassadeurs. Conservator Luc Amkreutz vertegenwoordigde de neanderthaler, auteur Marc Argeloo de grottenleeuw, bioloog Auke-Florian Hiemstra de wolharige mammoet, presentator Tim Hogenbosch de bosolifant, schrijver Tialda Hoogeveen het reuzenhert, museumdirecteur Kees Moeliker de sabeltandkat, Dinocastduo Gijs Rademaker & Maarten van Rossem de wolharige neushoorn, (postuum) paleontoloog Antje Schreuder de reuzenbever, verslaggever Steef van Stiphout de grottenhyena en blackmetalband Terzij de Horde de Auvergnetapir. Deze laatste leverde een zeer fanatieke strijd onder de hashtag TapirdeHorde.

Nationaal IJstijdzoogdier de Auvergnetapir

Of het nou het succes van de band is waarop deze tapir meeliftte, of het veelgehoorde argument “de wolharige mammoet wint vast, dus daar stem ik niet op”. Feit is dat de Auvergnetapir (Tapirus arvernensis) met 25 procent van de stemmen de titel mag dragen van Nationaal IJstijdzoogdier. De reuzenbever eindigt met 18 procent als tweede, gevolgd door respectievelijk de wolharige neushoorn en de wolharige mammoet.

Fossielen van de Auvergnetapir zijn erg zeldzaam in Nederland en komen uit lagen van meer dan twee miljoen jaar oud. De kiezen zijn goed te herkennen en duiden op een dieet van boombladeren en oeverplanten. Nederland was in die tijd een relatief warm en bosrijk rivierlandschap. De Auvergnetapir laat zien dat de IJstijd meer was dan een koude, droge mammoetsteppe. Een bijzonder Nationaal IJstijdzoogdier, waar Nederland met recht trots op mag zijn.

Citizen Science

De ruim 400 leden van de WPZ verzamelen langs rivieren, op stranden en in groeves naar fossiele resten van zoogdieren, die tijdens het Pleistoceen in Nederland leefden. Ons land was in die periode afwisselend een bevroren toendra, waar zoogdieren zoals wolharige mammoeten en sabeltandkatten rondstruinden, en een subtropische rivierdelta, waar onder meer reuzenbevers en waterbuffels leefden. Uit alle verzamelde fossiele overblijfselen heeft de WPZ tot op dit moment 182 zoogdiersoorten geïdentificeerd, waarvan sommige nog steeds in Nederland voorkomen, zoals de wolf. De onderzoeksresultaten uit deze tak van citizen science leveren jaarlijks nieuwe gegevens over de soortenrijkdom, evolutielijnen en uitstervingsgolven in het Pleistoceen op. Dit geeft weer veel inzicht in de effecten van de huidige klimaatsverandering.

Meer informatie

• Kijk op Pleistocenemammals.com/wpz40/digi-safari voor de Digi-Safari Pleistoceen van Nederland.

Tekst: Naturalis
Beeld: Werkgroep Pleistocene Zoogdieren