Nachtelijke bestuiving van belang voor de productie van aardbeien

De achteruitgang van insecten kan grote gevolgen hebben voor landbouwgewassen, want driekwart van de gewassen wordt door insecten bestoven. Bij het onderzoek naar de bijdrage van bestuivers aan gewasopbrengst wordt echter voornamelijk gekeken naar dagactieve bestuivers, zoals bijen en zweefvliegen. Er is opvallend weinig aandacht voor nachtelijke bestuivers, terwijl recent onderzoek steeds meer aantoont dat nachtbestuivers ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren bij bestuiving. Daarbij wordt vaak gedacht aan planten die gespecialiseerd zijn in nachtelijke bestuiving (zoals kamperfoelie). Maar veel plantensoorten bloeien zowel overdag als ’s nachts. De Vlinderstichting heeft samen met Wageningen Universiteit onderzoek gedaan naar het belang van bestuiving overdag en ’s nachts voor de productie van aardbeien. Omdat aardbeien ondiepe bloemen hebben kunnen ze door allerlei insecten en zelfs door de wind bestoven worden.

Bij dit onderzoek op kwekerij Roovers (Noord-Brabant) zijn in totaal 168 aardbeienplanten blootgesteld aan verschillende periodes van bestuiving. Een kwart van de planten kon zowel overdag als ‘s nachts bestoven worden, een kwart alleen overdag, een kwart alleen ’s nachts en een kwart kon helemaal niet bestoven worden, doordat er overdag, ‘s nachts of altijd een kooi overheen stond. Van elke plant werd bijgehouden hoeveel aardbeien er vanaf kwamen, en van elke aardbei werd daarbij het gewicht, de diameter, de vorm en de zoetheid bepaald. In totaal zijn er 626 aardbeien geoogst. Daarbij vonden we dat het gemiddelde gewicht het laagste was bij de aardbeien die helemaal niet bestoven waren. De nachtbestoven planten doen zeker niet onder voor de dagbestoven planten maar de planten die zowel ’s nachts als overdag waren bestoven hadden het hoogste gewicht. Daarmee zien we dat nachtbestuiving belangrijk is voor het gemiddelde gewicht, en dus de opbrengst. Als een aardbeibloem slecht bestoven is, krijg je een misvormde aardbei. De aardbeien waar geen bestuivers bij konden komen, waren vaker dan bij de bestoven planten misvormd.

Met dit onderzoek laten we zien dat nachtelijke bestuiving bijdraagt aan de opbrengst van aardbeien. De bijdrage van dag- en nachtbestuiving is vergelijkbaar en complementair. In het onderzoek konden we helaas niet aantonen welke soortgroepen verantwoordelijk waren voor de nachtbestuiving. Andere onderzoeken tonen wel aan dat nachtvlinders, vliegen en kevers de meest talrijke nachtbestuivers zijn. Dit geeft aan dat er – naast de aandacht voor bestuivers overdag, zoals bijen en zweefvliegen – meer aandacht nodig is voor het beschermen van nachtbestuivers in het agrarisch gebied.

Meer informatie

• Benieuwd naar alle resultaten? Het artikel is gepubliceerd in het tijdschrift Agriculture, Ecosystems and Environment.

Tekst: Thijs Fijen, WUR; Anne Roovers, Jurriën van Deijk en Roy van Grunsven, alle drie De Vlinderstichting
Foto’s: Jurriën van Deijk (leadfoto: gamma-uil); Anne Roovers