Historische stap voor het behoud van haaien

Haaien en roggen met uitsterven bedreigd

Haaien en roggen, die veelal voor hun vinnen en vlees worden gedood, zijn één van de meest bedreigde groepen gewervelde dieren ter wereld. Een derde van alle haaien en roggen wordt met uitsterven bedreigd. Dit loopt op naar twee derde voor soorten waarvan de vinnen internationaal worden verhandeld. Het aantal pelagische haaien - haaiensoorten die in de diepzee leven - is in de afgelopen vijftig jaar alleen al met ruim zeventig procent gedaald.

Uit recent wereldwijd onderzoek is gebleken dat veel bij de kust voorkomende haaienpopulaties in twintig procent van de onderzochte koraalriffen functioneel zijn uitgestorven. Dit wil zeggen dat er van deze soorten niet meer genoeg exemplaren in het wild leven om volgende generaties voort te brengen of een rol in het ecosysteem te spelen. De gezondheid van deze ecosystemen, die toch al door klimaatverandering worden verwoest, wordt hierdoor nog verder in gevaar gebracht. De ecosystemen zijn van fundamenteel belang voor het voortbestaan van de duikindustrie, het toerisme en de kustvisserij, waar miljoenen mensen wereldwijd van afhankelijk zijn.

Eindelijk bescherming voor deze zeedieren

Een overweldigende meerderheid van de regeringen die aan de negentiende CITES CoP in Panama City deelnamen, heeft gestemd voor opname van alle 54 soorten van de familie van requiemhaaien, 6 soorten hamerhaaien en 37 soorten vioolroggen (haaiachtige roggensoorten) in Bijlage II van CITES. Dit maakt het mogelijk om nieuwe duurzaamheidseisen in te voeren en de internationale handel in haaienproducten aan banden te leggen.

“Dankzij dit besluit krijgen haaiensoorten die lang over het hoofd zijn gezien eindelijk de bescherming die ze zo hard nodig hebben,” zegt Barbara Slee, Senior Programma Manager - Internationaal Beleid bij IFAW. “Panama en zijn partnerregeringen hebben het mogelijk gemaakt om maatregelen te treffen voor het behoud van deze soorten. IFAW pleit al lang voor dergelijke maatregelen en kijkt uit naar de samenwerking met regeringen om de haaienvisserij effectief te beheren.”

Het voorstel om 19 bedreigde of ernstig bedreigde soorten requiemhaaien plus 35 'lookalikes' in de CITES-lijst op te nemen, is op 17 november aangenomen met 88 stemmen voor, 29 stemmen tegen en 17 onthoudingen. Het voorstel om kleine hamerhaaien, bestaande uit de bedreigde kaphamerhaai en vijf andere leden van de hamerhaaienfamilie in Bijlage II op te nemen, is aangenomen bij consensus. Een dag later op 18 november is het voorstel om 37 soorten vioolroggen in de lijst op te nemen aangenomen met 101 stemmen voor, 14 stemmen tegen en 13 onthoudingen. 

Historische besluit kan dramatische achteruitgang stoppen

Samen zorgen de drie voorstellen ervoor dat nagenoeg alle haaiensoorten die internationaal voor hun vinnen worden verhandeld onder toezicht en bescherming van CITES komen te staan. “Nu is een kwart van de haaiensoorten die internationaal worden verhandeld, gereguleerd onder CITES. Als deze voorstellen worden aangenomen wordt dat meer dan negentig procent,” zegt Slee. “Dat is historisch. Die requiemsoorten zijn de soorten die het meest worden verhandeld. Dit kan de dramatische achteruitgang stoppen."

De opname van nagenoeg alle soorten die slachtoffer zijn van de wereldwijde handel in haaienvinnen, betekent dat het voor douane en handhaving veel gemakkelijker wordt om legale en duurzame handel te waarborgen. Voor vrijwel elke zending van haaienproducten zal namelijk een vergunning nodig zijn waaruit blijkt dat de handel aan de wettelijke en duurzaamheidsvereisten voldoet voor de internationale handel in soorten die in Bijlage II van CITES zijn opgenomen. Momenteel gelden er weinig handelsbeperkingen en is er niet of nauwelijks controle op haaienvisserijen.

De negentiende CITES CoP duurt tot en met vrijdag 25 november. Alle voorstellen die voor opname in de lijst zijn aangenomen, moeten tijdens de plenaire zitting van de CoP, die op de laatste twee dagen plaatsvindt, definitief worden goedgekeurd.

Tekst: IFAW
Foto's: Vanessa Mignon (leadfoto: requiemhaai bij Zuid-Afrika); Tom Burns