Europese handel in exotische wilde dieren loopt uit de hand

Veel mensen vinden alle soorten katachtigen aantrekkelijk. En exotische katachtigen zijn vaak een symbool van status en rijkdom, zegt Loïs Lelanchon, programmamanager voor het redden van wilde dieren bij IFAW. Maar groot of klein, exotische katachtigen zijn geen huisdieren. Ze kunnen zelfs gevaarlijk en onhandelbaar zijn. Toch worden ze in groten getale in gevangenschap gefokt, ver van hun thuisland, en illegaal van land naar land vervoerd. Ze worden als huisdier gehouden of tentoongesteld door bedrijven, in plaats van dat ze vrij in hun natuurlijke omgeving kunnen leven.

Uitvalsbasis voor de handel in exotische huisdieren

‟Het fokken van wilde dieren voor de zwarte markt neemt in heel Europa toe. Door sociale media wordt het verder aangewakkerd”, zegt Lelanchon. ‟In verschillende Europese landen worden steeds vaker welpen van grote katachtigen en andere wilde dieren in beslag genomen.”

Het probleem betreft niet alleen katachtigen. Ook andere soorten wilde dieren worden illegaal gevangen in hun natuurlijke leefgebied en naar andere landen gesmokkeld. Na de import kunnen ze onder bescherming komen van internationale en Europese regelgeving en legaal worden verhandeld in de Europese Unie. Volgens experts is de EU een uitvalsbasis, overgangspunt en eindbestemming voor exotische huisdieren.

Achtergelaten dieren in oorlogstijden

Voor de eerdergenoemde grote katachtigen werkt IFAW samen met Wild Animal Rescue, een centrum gemanaged door Natalia Popova met steun van UAnimals nabij Kyiv. Zij ontdekten dat de eigenaren van de katachtigen de dieren slecht verzorgden. Ook werden ze gebruikten in fokprogramma's: de leeuwin is kort na de redding bevallen van haar drie welpjes. En door de Russische inval waren de eigenaars niet in staat de katachtigen te houden. 

Veel dieren worden in de steek gelaten als het te duur wordt om ze te verzorgen. ‟Door de Russische invasie van Oekraïne is bijvoorbeeld de prijs voor vlees, dat de katachtigen eten, fors gestegen”, zegt Natalia Gozak, wildlife rescue field officer van IFAW in Oekraïne. ‟Als je denkt aan dieren die zijn getroffen door oorlog, denk je vaak het eerst aan gezelschapsdieren”, zegt ze. ”Het redden van dieren zoals leeuwen is een veel grotere logistieke uitdaging. Zelfs als je ze alleen over land hoeft te vervoeren.”

Handel aan banden leggen

Met goed beleid en een stevig juridisch kader kan de groeiende handel in exotische wilde dieren aan banden worden gelegd, zegt Lelanchon. ‟Het belangrijkste is om beleid ook goed te handhaven. Als maatschappij schieten we daar vaak tekort, omdat we het, bijvoorbeeld door een beperkt budget, niet goed kunnen prioriteren.”

Lelanchon geeft verder aan dat IFAW nauw samenwerkt met internationale overheden om ze advies te geven over deze kritieke beleidsvorming. Ze worden bijgestaan door experts waarmee IFAW in het veld samenwerkt en die constant oplossingen zoeken om de illegale handel tegen te gaan. 

‟We moeten ook zorgen dat er minder vraag komt naar deze dieren. Het algemeen publiek moet bewust worden gemaakt van het leed dat wilde dieren wordt aangedaan, wanneer ze als huisdier worden gehouden. We moeten aanspraak doen op het medeleven en de empathie van de mensen”, zegt Lelanchon. ‟We moeten mensen laten inzien dat het geen goed idee is om exotische huisdieren te houden.”

Vele dieren wachten op hulp

IFAW heeft, vaak samen met andere partners, al meer dan 200 grote katachtigen en ontelbaar veel andere wilde dieren gered uit de wereldwijde handel in exotische huisdieren.

Vaak zijn de dieren te lang in gevangenschap gehouden, waardoor ze niet opnieuw vrijgelaten kunnen worden in het wild. ‟Ze kunnen niet terug omdat ze niet hebben geleerd hoe ze moeten jagen of sociaal met wilde soortgenoten om moeten gaan”, zegt Gozak. ‟Bovendien zijn ze niet aangepast aan het klimaat in hun natuurlijke leefomgeving en weten ze niet hoe ze bedreigingen, zoals roofdieren, kunnen herkennen.”

Daarom zoekt IFAW hard naar toepasselijke, gerespecteerde en streng gecontroleerde reddingscentra, dierentuinen en opvangcentra, waar de dieren de best mogelijke verzorging krijgen. Helaas zijn deze plekken beperkt. Er is dringend financiële steun nodig om te zorgen dat geredde dieren geschikte zorg ontvangen in toereikende faciliteiten. 

De vijf leeuwen die uit Oekraïne zijn gered, zitten momenteel in een 30-daagse quarantaine bij Poznań Zoo in Polen. Hiervandaan zullen ze naar een permanente verblijfplaats worden gebracht. Ons werk is nog lang niet af. Er zijn nog veel meer grote katachtigen die wachten tot ze uit gevangenschap worden bevrijd. ‟Enkele maanden geleden hoorden we via ons grote netwerk dat er in Oekraïne ongeveer 200 grote katachtigen zijn die gered moeten worden uit slechte leefomstandigheden.” 

IFAW blijft zich onvermoeid inzetten om de illegale handel in wilde dieren een halt toe te roepen en de getroffen dieren in Europa en overal ter wereld te redden.

Tekst: IFAW
Foto's: Vitaliy Novikov, IFAW (leadfoto: leeuw Viseris voor zijn vertrek uit Oekraïne); Maciej Lieder, IFAW