Waarom wordt nieuw bos altijd in rijtjes geplant?

Als we aan een bos denken, zien de meesten van ons een geheel van verschillende soorten bomen en planten voor zich. Willekeurig door elkaar, jong en oud, hoog en laag. Met fladderende vogels ertussen en zo nu en dan een wegschietend konijn. Keurig in rijen geplante jonge boompjes associëren we niet direct met bos, zelfs niet met nieuw bos. Toch zien de meeste nieuwe bossen er zo uit. Althans, in het begin. “Na een jaar of vijftien vallen die rijen niet meer op”, zegt Lammert. “En bij bos moet je niet in enkele jaren denken. Als het goed is, gaat het generaties lang mee.” Hij begrijpt uiteraard dat niet iedereen met het oog op de lange termijn naar bos kijkt. “De meeste mensen vinden een natuurlijk ogend bos mooier, dat heeft iets romantisch.”

Handmatig planten is duur

Theoretisch is nieuw bos ook prima met de schop te planten. Dan kun je ze in een chaotischer patroon planten en oogt het nieuwe bos vanaf het begin een stuk natuurlijker. “Maar”, zegt Lammert, “daar heb je veel mensen voor nodig. Behalve het feit dat er niet genoeg mensen te vinden zijn die dat soort werk willen doen, is handmatige arbeid ook enorm duur. Machinaal kost een hectare nieuw bos aanplanten tussen de zeven- en tienduizend euro. Als je dat met de hand doet, is het zeker twee keer zo duur. Dat betekent dat je met hetzelfde geld slechts de helft van het aantal bomen kunt planten.”

Lammert geeft hierbij aan dat dit vooral geldt voor nieuw bos. “Daar heb je met grotere oppervlakten te maken, die je van bijvoorbeeld grasland omvormt tot bos. We planten ook vaak in bestaand bos bomen bij. Bijvoorbeeld omdat door ziekten en plagen oudere bomen dood zijn. Dit verjongen doen we wel vaak met de hand. Dat draagt juist weer bij aan het ‘bosgevoel’, omdat je dan meer variatie in oud en jong krijgt.”

Gemakkelijker te beheren

Naast de financiële voordelen, is in rijtjes planten ook handiger voor het beheer. Lammert: “Als je wilt dat er zo snel mogelijk een volwaardig bos staat, heeft heel jong bos nog wel beheer nodig. Als er te veel boompjes tussen staan die het niet redden, kunnen we gemakkelijker bijplanten. Ook kan het zijn dat er te veel overwoekerende struiken of kruidachtigen tussen de jonge boompjes groeien die de groei van de bomen belemmeren. Die kan je een stuk gemakkelijker weghalen als je er beter bij kunt, als ze in rijtjes staan dus.”

Slingerend planten

Is het niet mogelijk om wel machinaal, maar toch minder in rijtjes te planten? Lammert: “Daar experimenteren we wel mee. Je kan proberen in een slingerend patroon te planten. Maar daar zijn de huidige machines niet voor gemaakt. Die zijn vrij stug. Als je te veel manoeuvreert, vliegen de bouten je om de oren. Sommige aannemers die wij voor het planten van bomen inhuren, beschikken wel over materiaal waarmee je beter slingerend kunt planten. Dan kiezen we er bijvoorbeeld voor om de buitenste randen wat speelser te planten, zodat je er niet goed doorheen kunt kijken. Maar goede aannemers die over zo’n machine beschikken zijn dun gezaaid.”

Zo natuurlijk mogelijk

Ondertussen probeert Staatsbosbeheer het nieuwe bos wel zo natuurlijk mogelijk te laten ogen. “Dat doen we bijvoorbeeld door aan de randen ook wat struiken te planten”, vertelt Lammert. “Dat ziet er niet alleen mooier uit, maar is ook goed voor de biodiversiteit. In die struiken leven veel insecten, wat weer vogels aantrekt. Ook voor de bomen is dat gezonder, want de vogels eten bijvoorbeeld weer de rupsen op die zich tegoed doen aan de bladeren. Ook tussen de bomen planten we vaak struiken. Als dit de goede soorten zijn, bevorderen ze juist de groei van de bomen, omdat die harder hun best moeten doen om erboven uit te steken.”

“Daarnaast kun je ook met de aanleg van de paden rekening houden met hoe het bos oogt. Als je dat parallel aan het bos doet, kijk je niet in de tunnels en vallen de rijen veel minder op. En voor de rest is het gewoon een kwestie van geduld. Een mooi, biodiversiteitrijk bos heeft nu eenmaal tientallen jaren nodig om volwassen te worden.”

Tekst en foto's: Staatsbosbeheer