Toch zorgen na succesvol broedseizoen voor de kraanvogel

Ondanks de droogte in de afgelopen jaren was het een mooi broedseizoen voor kraanvogels in Nederland: 42 van de 46 broedparen bouwden een nest, met 26 uitgevlogen kuikens als resultaat.

Deze kuikens bevinden zich verspreid over het land, met een paar gebieden die er bovenuit steken. Zo zijn er in Drenthe en Friesland 32 paren met 30 nesten en 17 uitgevlogen kuikens vastgesteld. Hiermee is het broedsucces in 2021 en 2022 beter dan in de periode 2018-2020.

Hoge nood voor hoogwater

Rust, ruimte, voedsel en water zijn de voornaamste voorwaarden in een kraanvogelleven. De kraanvogel broedt op de grond, waardoor de veiligheid van een broedplaats afhankelijk is van een hoge grondwaterstand. Droogte wordt echter steeds ‘gewoner’ de laatste jaren, waardoor geschikt gebied om te broeden en kuikens groot te brengen schaarser wordt.

In de periode van 2018 tot 2020 was er weliswaar een groei in broedparen te zien, maar door de droogte wisten maar weinig paren ook echt een kuiken groot te brengen. Gelukkig was afgelopen winter relatief nat en ook het voorjaar kende een aantal stevige buien. Dit heeft ervoor gezorgd dat het broedseizoen toch nog broedsucces liet zien.

Tijdens de droge zomer zijn veel plassen echter drooggevallen en is veel open water verdwenen. In combinatie met uitspoeling van mest vanuit omliggende landbouwgronden, groeit hoogveen dicht met een mat van grassen, bomen en struiken. Daarnaast zijn natuurgebieden erg in trek bij recreanten die op alle mogelijke manieren worden bediend. Denk bijvoorbeeld aan ruiters, mountainbikers, sporters en wandelaars. Maar bijvoorbeeld ook vogelkijkers die soms midden in de nacht in beschermde natuurgebieden rondhangen. Dit heeft niet zelden versnippering van gebieden en verstoring van de natuur tot gevolg.

Kraanvogels in het veen

Ook het Fochteloërveen – dé kraamkamer van kraanvogels – kende een goed broedseizoen: na het topjaar in 2021 wisten ook in 2022 tien broedparen in totaal zeven kuikens groot te brengen. Voor één van die paren was dit het eerste succes in negen jaar tijd. Een handvol fanatieke liefhebbers volgt de kraanvogels op de voet, onze WetlandWacht Herman Feenstra is er één van. Ook Herman constateert dat de omstandigheden dit jaar vrij gunstig zijn: ondanks de droogte bleven er gedurende de hele zomer op de lage delen en in de randzone water staan.

Het Fochteloërveen kent echter verschillende knelpunten en beperkende factoren voor het welzijn van de kraanvogel. Het beschermde gebied – en omliggende rust- en foerageergebieden – wordt bedreigd doordat aangrenzende akkers vervangen worden door lelieteelt. Dat gaat gepaard met bestrijdingsmiddelen, intensivering van grondwater- en grondgebruik en menselijke en machinale activiteit. Daarnaast speelt de toenemende recreatiedruk de rust in het gebied parten, wat niet alleen de kraanvogel maar ook de zeearend, raaf en wilde zwaan verstoort.

Meer ruimte voor kraanvogels

Herman Feenstra: “Met goed overleg, een duidelijke visie en doordachte maatregelen is het mogelijk om de ruimte zo in te richten dat iedereen er zijn plek kan vinden”, schrijft hij in zijn verslag over het afgelopen jaar.

Dat betekent dus een duidelijke zonering in natuurgebieden, wat zorgt voor meer rust voor vogelsoorten zonder de mogelijkheden voor recreatie volledig te beperken. Daarnaast is het terugdringen van vermesting en het beter vasthouden van water noodzakelijk om verdere droogte het hoofd te kunnen bieden. Kortom, het is tijd om ons niet blind te staren op het broedsucces van afgelopen jaar. Maar ook om maatregelen te nemen waardoor kraanvogels – en vele andere soorten – ook in de nabije toekomst de ruimte krijgen die ze toekomt.

Met dank aan: www.kraanvogels.net, WetlandWacht Herman Feenstra en Aster Boeschoten

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Roman Klimenko, Unsplash; Jelle de Jong; Jankees Schwiebbe, Birdphoto.nl