Dood doet leven in turbostand: dode wisent in vijf warme dagen opgenomen door de natuur 

Het kadaver van deze wisent bleef in zijn leefgebied. Met het verwijderen zou namelijk beschermde Natura 2000-natuur vernield worden, en bovendien zijn dode dieren onmisbaar voor nieuw leven in de natuur. De eerste twee dagen gebeurde er weinig, maar in de drie daarop volgende zeer warme dagen en warme nachten bleef van de wisent alleen nog een klein hoopje botten over. Van de vele honderden foto’s die we met onze wildcamera maakten, hebben we een filmpje gemaakt.  

De dood van het ene dier, betekent het (over)leven voor een ander. Een dood dier voedt honderden andere dieren. Grotere dieren zoals vos en raaf, maar ook kleinere dieren zoals aaskevers en vliegen. Terwijl kadavers een belangrijke schakel in een ingenieuze voedselketen vormen, is het laten liggen van grote dode dieren in de natuur ongebruikelijk in Nederland. Binnen het project Dood doet leven werkt een alliantie van (natuur)organisaties aan de acceptatie van het laten liggen van dode dieren, klein én groot. En laat ze zien waarom het zo belangrijk is voor onze natuur. 

Kadaverschaarste 

Met het verwijderen van een groot kadaver wordt vaak beschermde natuur vernield. Soms ook wordt een dood dier pas laat ontdekt. Er wordt op dit moment aan een wettelijk kader gewerkt om toe te staan dergelijke kadavers te laten liggen. Met de terugkeer van dode dieren kan een einde komen aan het magere bestaan dat de kadaverfauna leidt. Mede door gebrek aan grote kadavers zijn bijvoorbeeld rode wouw, zwarte wouw en raaf uit ons land vertrokken, net als vermoedelijk ook de monniksgier. Ook verschillende soorten aaskevers, waaronder de oeveraaskever, zijn afhankelijk van grote dode dieren. Een groot kadaver biedt voldoende voedsel voor de larven om de cyclus te voltooien. Dat levert massale voortplanting op. Daarnaast hebben ze als toppredator van vliegenlarven de beschikking over veel prooidieren. 

Veel edelherten, reeën en wilde zwijnen verdwijnen door faunabeheer uit de natuurlijke voedselketen. Ook aangereden wilde dieren vinden niet altijd de weg terug naar de natuur, maar worden ter destructie aangeboden. Gelukkig is er een groeiend besef van het belang van kringlopen. Aangereden wilde dieren worden vaker teruggeplaatst in de natuur, en terreinbeheerders maken afspraken over een percentage geschoten hoefdieren dat blijft liggen. De natuur plukt daar de vruchten van. 

Een aantal wilde grote diersoorten zijn uit de Nederlandse natuur verdwenen, zoals oeros, wisent en wild paard. Ook is er een wettelijk verbod om wildlevende paarden en runderen dood in de natuur achter te laten. Uitzonderingen daarop zijn de Veluwezoom en Oostvaardersplassen, gebieden met een bijzondere status.  

Dood doet leven in Zeeland 

Samen met de provincie Zeeland, Het Zeeuwse Landschap en FREE Nature werkt ARK op Oranjezon en de Slikken van de Heen aan oplossingen voor de kadaverschaarste. Lokaal aangereden reeën en damherten worden naar deze natuurgebieden gebracht. Dit levert al meteen resultaat op. Naast grote aantallen aaskevers en andere insecten, zijn er in Oranjezon sinds de start van het project permanent raven aanwezig. Ook op de Slikken van de Heen zijn inmiddels raven gesignaleerd. 

Spectaculaire filmbeelden 

Wanneer een grote grazer sterft die in het gebied kan blijven liggen, zetten we een wildcamera neer om het afbraakproces te filmen. De mooiste en meest spectaculaire beelden krijgen een plekje in het archief. De ongekend snelle ontbinding van het kadaver van de wisent is één van de opmerkelijkste filmpjes in ons archief.  

De beelden zijn tevens te vinden op het YouTube-kanaal van Dood doet leven. Met deze filmbeelden en met struintochten, presentaties en publicaties maken we de rol van dode dieren concreet. Vanuit voorbeeldgebieden wordt gewerkt aan verantwoorde verandering in de omgang met dode grote dieren in onze natuur.  Dat is mooi, want een beleidsverandering is broodnodig, willen we de terugkeer van onze aaseters mogelijk maken. 

Tekst en beeld: ARK Natuurontwikkeling