Naturalis onderzoeker Sylvia Mota de Oliveira bovenop de ATTO toren

Laboratorium in de lucht ontrafelt wat er boven ons leeft

Naturalis Biodiversity Center
24-SEP-2022 - In het hart van het Amazoneregenwoud staat een toren van driehonderd meter hoog. Daar verzamelen wetenschappers van Naturalis stuifmeel en schimmelsporen in de lucht om beter te begrijpen hoe ecosystemen zich ontwikkelen.

Het is misschien wel de laatste plek op aarde met onvervuilde lucht. Diep in de ongerepte natuur en hoog boven de boomtoppen van het Amazonegebied vangen wetenschappers sporen van planten en schimmels uit de lucht. De Amazon Top Tower Observatory (ATTO) bestudeert broeikasgassen, windstromingen, én biodiversiteit. Welke soorten zweven er boven het Amazonewoud en wat vertelt dat ons?

DNA-sequencing

Die vraag beantwoorden is niet makkelijk. Onderzoekers moeten daarvoor zo veel mogelijk plantenpollen en schimmelsporen vangen. De toren biedt daar een unieke mogelijkheid in. Op de toren zit een soort stofzuiger die lucht uit de atmosfeer tegen een stuk tape aanzuigt. Deze spore sampler vangt de pollen en sporen op 300 meter hoogte. Het volgende probleem is dat pollen en ook verschillende soorten sporen heel veel op elkaar kunnen lijken. Om dat op te lossen gaan de onderzoekers aan de slag met DNA-sequencing in het laboratorium. Een van die onderzoekers is Sylvia Mota de Oliveira van Naturalis. “Elke soort heeft een unieke DNA-sequentie”, vertelt Mota de Oliveira. “Het is dan nog een grote puzzel om te kijken bij welke planten- of schimmelsoort elke aangetroffen sequentie nou hoort.”  

Het ATTO in het Amazonewoud. A: Het uitzicht vanaf het ATTO op 100 meter hoogte. B: Het ATTO zelf. C: De spore sampler op 300 meter hoogte van het ATTO die gebruikt is om pollen en schimmelsporen te vangen

Wat zweeft er boven de Amazone?

De eerste inzichten zijn al binnen. “Er zijn nog heel weinig vergelijkbare studies, maar we zien duidelijk verschil in de verhouding tussen welke planten- en schimmelsoorten in de Amazone voorkomen vergeleken met de soorten in een stedelijke omgeving of het platteland”, vertelt Mota de Oliveira. “Natuurgebieden zitten als kleine eilandjes tussen steden en landbouwgronden verspreid en hierdoor neemt de diversiteit van soorten af. Daarom zijn daar relatief meer schimmelsoorten die juist prima overleven door landbouwgewassen te besmetten.”

Ecosystemen in verbinding

Naturalis onderzoeker Sylvia Mota de Oliveira hoog in de toren

Verder zijn er ook belangrijke observaties gedaan over de verspreiding van sporen. “Zo zijn er niet alleen pollen en sporen gevonden van de planten- en schimmelsoorten die in de Amazone voorkomen, maar ook soorten die van buiten de Amazone aan zijn komen waaien. Twee van de drie soorten bladmossen die we vonden, komen veel voor in de omliggende gebieden. Het lijkt er dus op dat de kans dat een plantensoort zich verspreidt over een lange afstand, afhangt van hoe vaak deze in naastgelegen gebied voorkomt.”

Fundamenteel onderzoek

Dit onderzoek suggereert dat de samenstelling van pollen en sporen in de lucht niet alleen afhankelijk is van de directe omgeving, maar ook van de veel voorkomende soorten uit omliggende ecosystemen. Zo kunnen deze pollen en sporen zich verspreiden, uitgroeien tot nieuwe planten en bijdragen aan de ontwikkeling of zelfs het ontstaan van nieuwe ecosystemen. Dat is belangrijk om te weten; zo zien we dat de lucht boven ons onlosmakelijk verbonden is met de natuur beneden en rondom ons.

Meer informatie

Tekst: Lieke Ruven en Sylvia Mota de Oliveira, Naturalis Biodiversity Center 
Foto's: Naturalis Biodiversity Center; Sylvia Moto de Oliveira; Jorge Saturno

  

  

Laatste berichten

Zie ook