Waarom het belangrijk blijft alert te zijn op zieke en dode dieren

Lastige zoektocht naar zieke en dode dieren

RAVON doet in samenwerking met de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent en Dutch Wildlife Health Center al meer dan tien jaar onderzoek naar verschillende ziektes die de inheemse fauna bedreigen. Het actief op zoek gaan naar zieke of dode amfibieën en reptielen heeft helaas vaak weinig resultaat. Zieke dieren trekken zich terug en de soorten hebben een toch al verborgen levenswijze. Om tóch waarnemingen te kunnen krijgen, is een breed netwerk van mensen die alert zijn zeer waardevol. Een zieke kikker in een tuinvijver, of een dode hagedis op de hei, zijn allemaal waardevolle meldingen die doorgegeven kunnen worden via Ravon.nl/ziektes.

Nieuwe ranavirus locatie in 2022

In 2022 zijn er – tot begin september – 99 waarnemingen doorgegeven. De eerste was op 1 januari: 60 dode vissen in Groningen. Uit alle provincies worden dieren gemeld en wanneer daar aanleiding en gelegenheid voor is, worden dieren opgehaald en geanalyseerd. Tot nu toe heeft dit in 2022 geen nieuwe locaties voor de salamanderschimmel Batrachochytrium salamandrivorans opgeleverd, maar wél een nieuwe ranavirus-locatie.

Waarom willen we dit graag weten?

Amfibieën zijn een zeer belangrijk onderdeel van de natuurlijke leefomgeving en belangrijke graadmeters voor de gezondheid van de natuur. Invasieve ziektes kunnen een extra druk geven op de toch al penibele situatie van amfibieën.
Onderzoeksleider Annemarieke Spitzen van RAVON roept niet alleen beheerders, maar ook particulieren op om uit te kijken naar zieke dieren: “Ziektes worden makkelijk verspreid via de schoenen van mensen, door met modder van de ene naar de andere plek te lopen. Of omdat mensen dieren in hun tuin verplaatsen of aan anderen geven. Dat kan ertoe leiden dat ziektes zich als een lopend vuurtje verspreiden en populaties bedreigen. Heb je een dode salamander (of andere amifibiesoort) gezien, maak er een foto van en meld de waarneming op Ravon.nl/ziektes.”

Hoe erg is het?

Wat de nieuw gevonden locatie met ranavirus voor gevolgen heeft voor de daar aanwezige amfibieën, weten we nog niet. Spitzen: “Om te weten wat de impact van een ranavirusuitbraak is op een populatie amfibieën is het nodig de betreffende populatie over meerdere jaren te volgen. Op dit moment heeft RAVON daar niet de mogelijkheid voor. Wat we wel weten uit het buitenland is dat er drie scenario’s voor populaties mogelijk zijn. Ze herstellen binnen enkele jaren volledig, ze sterven volledig uit, of ze blijven op een beperkt percentage hangen van hun oorspronkelijke grootte. Welk scenario we in Nederland gaan zien, is nog onduidelijk. Voor zeldzame soorten die in geïsoleerde populaties voorkomen, kan een uitbraak die meerdere jaren achter elkaar toeslaat de doodssteek betekenen. In Spanje zijn hele amfibiegemeenschappen die bestonden uit onder andere vroedmeesterpad, gewone pad, vuursalamander en Alpenwatersalamander, in elkaar gestort als gevolg van uitbraken van ranavirus (type CMTV). Monitoring van uitbraken is essentieel om de gevolgen voor individuele soorten en populaties te leren kennen. Zo kunnen we bepalen welke handelingsperspectieven we al dan niet hebben.”

Check je tuin!

Heb je een tuin of tuinvijver en kom je wel eens een zieke of dode kikker, pad of salamander tegen? Dan horen we dit graag! Verplaats ze niet, maar geef het door via Ravon.nl/ziektes. Je vindt daar ook een herkenningskaart (pdf: 2,8 MB) en het hygiëneprotocol (pdf: 676 KB).

Tekst: RAVON
Foto's: Wouter Beukema (leadfoto: een jonge vuursalamander, overleden door infectie met Bsal); Dick Willems; Frank Pasmans; Annemarieke Spitzen