Natuur op de stoep: stokroos

Vorige week vrijdag presenteerden negen studenten tijdens een goedbezocht science café in de Leidse Hortus hun bevindingen na twee weken intensief rondvragen hoe men over stoepplantjes denkt. Dit als voorbereiding op een groot project over hidden biodiversity dat in het najaar van start gaat. Hier leest u een kort verslagje van het science café.

Vrolijke verschijning

Een plant die de ondervraagde Leidenaars zeker niet voor ogen hadden - domweg omdat ze hem niet als onkruid zien - is de stokroos. Toch redt deze vrolijke verschijning zich op steeds meer stoepen uitstekend. Als tuinplant is de stokroos al duizenden jaren in gebruik, zo lang dat niet meer is vast te stellen waar hij vandaan komt. Turkije, Palestina of  ergens rond de Zwarte Zee. Rond 1990 werden de eerste zich spontaan uitzaaiende stokrozen (Alcea rosea) in Nederland gesignaleerd. Inmiddels staan steden er vol mee, waarbij de opwarming vast zal helpen: stokrozen houden van warm. Vooral bakstenen muren en zonnige stukjes bestrating zijn favoriet, als er maar genoeg voedsel in de grond zit. Tegen gevels, in de loopschaduw van lantarenpalen of op een randje langs het water waar voetgangers niet durven te lopen, groeit de stokroos rustig door tot een meter of drie hoog.

Alle kleuren

Het is nu volop stokrozentijd en de planten bloeien nog door tot oktober. De tot zes centimeter grote bloemen zijn er in dieprood, roze, geel, wit, bijna zwart en alles daar tussenin. Hommels en bijen zijn vaste bezoekers. Als de plant is uitgebloeid verhout hij. Dan kunt u ook eens kijken waar de naam van de kaasjeskruidfamilie op gebaseerd is: de grappige vruchten lijken op platte, ronde Hollandse kazen. Maak je ze open dan zitten ze vol ronde schijfjes. 

Onderzoek 

De verhoute stengel zwiept na de bloei lustig in de wind, de zaden vliegen eruit en vinden een geschikte voeg in de stoep. Daar ontkiemen de nieuwe kaasjeskruiden. Op een ongunstige plek blijft het lang een kleine plant, op een goede plek bloeit hij meestal in het tweede jaar. De kiemplanten zijn onbedreigd: stadsbewoners herkennen de gelobde ronde bladeren en denken: 'laten staan, hier komt iets moois!' De stokroos heeft geen stoepplantjesproject nodig, die redt zich wel. Maar meld hem evengoed aan voor het stoepplantjesonderzoek: hij telt helemaal mee.

Tekst: Hanneke Jelles, Hortus botanicus Leiden
Foto's: Hanneke Jelles; Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen, Wikimedia Commons