Nieuwe waterberging en natuur Landgoed de Hulst beschermt Oldenzaal bij regenpiek

In 2018 startte Bosgroep Noord-Oost Nederland met de voorbereidingen voor de waterbergingsmaatregelen op het landgoed. Het project is enerzijds gefinancierd vanuit een subsidie  Kwaliteitsimpuls natuur en landschap die door de Bosgroep is aangevraagd voor de eigenaar. Anderzijds maakt het deel uit van het project Water Collectief Twente, in opdracht van Waterschap Vechtstromen.

In mei 2022 is begonnen met de realisatie van de werkzaamheden. Eerst is gestart met het omvormen van het bestaande grasland naar retentieweides: weides die water kunnen bergen. Rondom de weides zijn sloten gedempt en is de toplaag deels afgeplagd. De zoden zijn verwijderd om een meanderende slenk te graven. Door het dempen van de sloten wordt het water beter vastgehouden. Hierbij is het de bedoeling dat het water bij piekaanvoer in twee laagten wordt vastgehouden, die door kades van lemig zand zijn gescheiden. Het opgevangen water wordt daarna vertraagd afgevoerd.

Vervolgens is de bronvijver in de bronweide opgeschoond. Kwelwater uit de bronvijver en oppervlaktewater uit de bermsloot stromen via de nieuw aangelegde meanderende slenk door de graslanden. Landschapsarchitect Leonard Springer heeft de bronvijver ruim honderd jaar geleden op de juiste hoogtelijn ontworpen: altijd gegarandeerd van toestromend bronwater.

Oude watermolen teruggevonden

Op de plek van de slenk zijn bij de sloop van een oude boerderij oude gewelven van vermoedelijk een watermolen aangetroffen. Het water stroomt nu weer onder enkele van de gewelven door. Zo krijgt ook de cultuurhistorie een plek.

Bijzondere planten op natte ondergrond

Door de vernatting kunnen kruidenrijke graslanden zich ontwikkelen in vochtige hooilanden. Door het dempen van de sloten stroomt het kwelwater in het dal en de slenk, zodat aanwezige soorten zoals bosbies, - niet te verwarren met bosbes - veldrus, rietorchis en brede orchis zich kunnen uitbreiden, en samen met veldzuring en scherpe boterbloem een bloemenzee vormen.

Fons Eysink, de natuur- en landschapsadviseur van Landgoed de Hulst, adviseert Waterschap Vechtstromen in nauwe samenspraak met Mathijs Klok van de Bosgroep, de toezichthouder op de uitvoering van de water- en natuurmaatregelen. Fons: “Het bronwater zoekt haar weg over de kale grond en vormt miniatuurslenkjes waar vlokreeften, kokerjuffers en libellen direct een plekje weten te veroveren. Door de vochtige, warme weersomstandigheden kiemen de eerste planten al massaal en de bloemenweelde zal volgend jaar alleen maar groter zijn.“

Hergebruik grond

Mathijs Klok, beheerder bij Bosgroep Noord-Oost Nederland: “De grond die gebruikt is binnen het project, voor het maken van de kades en het dempen van de sloten, is afkomstig is van het landgoed zelf. Er komt een appartementencomplex op het terrein en bij het uitgraven van de parkeerkelder is drieduizend kuub leemhoudend zand vrijgekomen. Dit is weer toegepast in het werk, dat door aannemer Gerwers is uitgevoerd. Mooi dat we dat zand konden hergebruiken en het zo ook minder hoefden te vervoeren. De afgeplagde organische bovenlaag wordt gebruikt om de bodemstructuur van landbouwgrond in de omgeving te verbeteren. Zo worden meerdere doelen binnen het project bediend.”

Samenwerking vanuit Water Collectief Twente

Noordoost-Twente is een kwetsbaar gebied als het op de watervoorziening aan komt. Het grootste deel van de regio bestaat uit hooggelegen zandgronden, die volledig afhankelijk zijn van regen. In tijden van extreme droogte treden hier snel problemen op voor natuur en landbouw. Het aanwezige water wordt door het hoogteverschil snel afgevoerd en als de regen uitblijft, verdroogt het gebied al snel.

Robert Eekers, projectleider namens het Waterschap: “In 2015 heeft Waterschap Vechtstromen daarom de eerste stappen gezet om water vast te houden. Samen met  eigenaren van agrarische gronden en natuurgronden in het gebied wordt gekeken waar zich kansen voordoen om water anders te laten lopen en langer vast te houden. Om zo voorbereid te zijn op drogere tijden. De heer Smellink, eigenaar van het landgoed, staat positief tegenover de samenwerking en de maatregelen.”

De Hulst is een prachtig voorbeeld van een integraal project op het gebied van water en natuur, met daarnaast een verbinding tussen natuur en cultuur. De komende jaren gaan we zien wat de impact van de waterbergingsmaatregelen is, en welke soorten in de nattere delen opkomen.

Tekst: Bosgroepen, Waterschap Vechtstromen
Foto's: Bosgroepen