Succesvolle herintroductie: hoe kooien hielpen om de raaf weer terug te krijgen

Geen vogelsoort komt zo vaak voor in legenden en poëmen als de raaf. Maar aan die populariteit kwam in de achttiende eeuw een einde toen de zwarte vogel als schadelijk werd beschouwd voor jachtwild en vee. Na een succesvolle uitroeiingscampagne was er een eeuw geleden geen raaf meer te vinden in Nederland. Voor de podcast Vogelverhalen ging Marcel Wortel in gesprek met Rob Vogel over de herintroductie van de raaf, terwijl Marwa Kavelaars met Aaldrik Pot buiten op zoek ging naar ravennesten.

Raven in kooien

In de jaren zestig kwam het idee om raven naar Nederland terug te brengen. Rob Vogel, ravenexpert, vertelt hoe dat in zijn werk ging. "Er werd eerst contact gelegd met Duitse en Zwitserse onderzoekers. Die raadden aan om niet zomaar jonge raven in Nederland los te laten. In plaats daarvan kon men beter werken met kooien waarin jonge vogels in de aanwezigheid van hun ouders konden opgroeien." Als de jonge vogels dan eenmaal konden vliegen, waren ze vrij om te gaan waar ze wilden, maar konden ze wel weer bij de kooi terugkomen om door hun ouders gevoerd te worden. Er moesten dus speciale kooien gemaakt worden, die op enkele rustige plekken werden neergezet, waaronder op de Veluwe. Daar werden raven uit de dichtstbijzijnde ravenpopulatie (Sleeswijk-Holstein in Duitsland) geplaatst en ‘uitgewend’, zoals dat heet. Eind jaren zestig zijn de raven rond die kooien gaan rondzwerven, maar het lukte ze niet om zich gelijk te vestigen. De ravenkooien stonden namelijk in té besloten bossen, waardoor de jongen hun ouders niet meer terug konden vinden. Ze verdwaalden en verhongerden, niet in staat zelf voedsel te vinden. Eind jaren zeventig begon het er rooskleuriger uit te zien en de tien broedparen van toen zijn inmiddels uitgegroeid naar wel meer dan duizend vogels nu.

Marcel vraagt zich af of die duizend raven die hier nu rondhangen allemaal afstammelingen zijn van deze kooivogels, maar Rob legt uit dat het wat ingewikkelder in elkaar zit. Raven zijn namelijk behoorlijk mobiel. Raven in Duitsland zijn zich ook gaan uitbreiden en zo nu en dan worden er wel eens Duitse raven in de Oostvaardersplassen gezien. Waarschijnlijk hadden ze Nederland uiteindelijk dus ook wel op eigen kracht bereikt, maar destijds waren er nog geen voorbeelden van soorten die zich opnieuw succesvol vestigden, zoals nu de zeearend.

Rob heeft nog een tip als je raven wilt zien: in de winter heb je een aantal grote slaapplaatsen waar soms wel meer dan honderd individuen bij elkaar komen op plekken waar dode dieren liggen. Als je echt geluk hebt, zie je ze in combinatie met zeearenden of zelfs wolven. "Dat is eigenlijk het prehistorische beeld dat weer terug is, dat kan dus gewoon in Nederland."

Op zoek naar poep

Aaldrik Pot volgt al jarenlang enkele ravenparen in Drenthe. Om te laten zien hoe dat in zijn werk gaat, neemt hij Marwa mee naar een wel heel bijzondere plek: een oud gevangeniscomplex. Van daaruit kan hij de raven op een afstandje bekijken zonder ze te storen. Binnen vijf minuten is de eerste raaf al te horen. Op zoek naar de raaf wijst Aaldrik op de uitwerpselen onder een boom, die vertellen hem dat de vogel daar regelmatig slaapt. Onder de boom waar het nest zit, ligt echter geen enkel poepje. "Grote kans dus dat het nest gepredeerd is voordat de eieren zijn uitgekomen," legt Aaldrik uit.

Gelukkig is het volgende nest dat Aaldrik en Marwa bezoeken nog wel bewoond. Zo gauw ze het bos inlopen, vliegen de raven op en blijven ze roepend rond het nest cirkelen. Ondanks dat de jongen in de hoge boom niet te zien zijn, ligt er een heleboel poep onder de boom. "Ook het gedrag van de ouders is een gunstig teken," aldus Aaldrik. Door het nestsucces van de raven te monitoren, kan de broedpopulatie nauwkeurig gevolgd worden om zo uiteindelijk de aantalsontwikkelingen in kaart te brengen.

Podcast

Ben je nu ook geïntrigeerd geraakt door deze mysterieuze vogel? Luister dan hier het hele verhaal over de raaf in de podcast Vogelverhalen van Sovon Vogelonderzoek Nederland, waar Marcel en Marwa elke maand weer een andere vogel in de kijker zetten. 

Tekst: Marwa Kavelaars, Sovon
Foto's: Harvey van Diek; Marwa Kavelaars; Sovon