Onderzoek door vrijwilligers waardevol bij het monitoren van waterkwaliteit

Dit concludeert een studie door onder andere Wageningen University & Research, één van de consortiumleden van Waterdiertjes.nl, die onlangs is verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift PLOS-ONE.

Iedereen die een schepnet en een smartphone bij zich heeft, kan waterdieren vangen en het resultaat doorgeven aan het platform Waterdiertjes.nl. Direct na het registreren van de vangsten krijgt de gebruiker een score over de waterkwaliteit van het onderzochte gebied, op basis van de indicatorwaarden van de gevangen dieren. Op deze manier helpen vrijwilligers onderzoekers van Wageningen University & Research, het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en de waterschappen om een beter beeld te krijgen van de waterkwaliteit en het waterleven in Nederland. Daarmee kan worden bepaald waar maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren.

Waardevolle bijdrage

De recente studie, waar ook De Waterspin Advies, GLOBE-Nederland, NIOO-KNAW en Waterschap Brabantse Delta aan hebben bijgedragen, heeft het onderzoek door de vrijwilligers geanalyseerd. Edwin Peeters van Wageningen University & Research en eerste auteur van de studie: “Sinds de lancering van dit burgerwetenschapsproject in 2018 worden de gegevens opgeslagen van het onderzoek door vrijwilligers. We hebben die informatie vergeleken met de monitoring door professionals, die werkzaam zijn bij regionale waterbeheerders.”

Uit de analyse blijkt dat vrijwilligers op andere plekken naar waterdieren zoeken dan professionals. Terwijl professionals van de waterschappen veel informatie verzamelen over beken en kanalen, zoeken vrijwilligers juist in plassen en slootjes, en veel vaker in de stedelijke omgeving. Het onderzoek door burgers blijkt hiermee een waardevolle bijdrage bij het verkrijgen van een zo volledig mogelijk beeld van de waterkwaliteit in Nederland.

Zowel waterbeheerders als vrijwilligers verzamelen gegevens vooral in het voorjaar. Opvallend is dat in 2020 vrijwilligers ook in het najaar veel informatie bijeen hebben gebracht. Waarschijnlijk is dit een gevolg van de toenmalige lockdown in verband met de coronapandemie.

Verbeterpunten

Uit de studie komt naar voren dat sommige aanpassingen de bruikbaarheid van Waterdiertjes.nl voor de waterbeheerders zullen kunnen vergroten. Peeters: “We hebben gezien dat vrijwilligers bij het verzamelen vaker de wat grotere en sneller bewegende dieren registreren. Dat blijken vooral dieren te zijn die op het wateroppervlak leven, zoals schaatsenrijders, of in het open water en tussen de waterplanten, zoals bootsmannetjes. De dieren die in en op de bodem leven, verzamelen vrijwilligers in veel gevallen niet of nauwelijks.” Door het ontbreken van die bodemdieren wordt de waterkwaliteit soms overschat. Daarom wordt in de vernieuwde versie van het platform de indicatorwaarde van enkele dieren aangepast.

Tekst: Wageningen Environmental Research
Foto: Anton Gerritsen