Vergeet de Dennenslijmkop niet als laatste herfstpaddenstoel van het seizoen

Dit jaar werden er Dennenslijmkoppen (Hygrophorus hypthejus, RL: Kwetsbaar) ontdekt in een bos bij Kootwijk. Dit bos staat ook bekend vanwege het grote aantal bedreigde Gele ridderzwammen (Tricholoma equestre, RL: Bedreigd), die vooral in oktober worden gevonden maar nu in geen velden of wegen meer waren te bekennen. Het is een bos waar alleen Grove dennen staan op enigszins zuur zand met een dunne strooisellaag. Dennenslijmkoppen komen meestal met enkele exemplaren bij elkaar voor, zeldzamer in groepen van meer dan tien exemplaren. Ze leven in symbiose met de Grove den (Pinus sylvestris), veel minder bij Zwarte den (Pinus nigra) of Fijnspar (Picea abies). Dennenslijmkoppen komen zowel in jonge als volgroeide naaldbossen voor, en ook bij vliegdennen op de heide.

De Dennenslijmkop heeft een slijmerige oranje tot roodbruine hoed met geelachtige aflopende plaatjes die bruiner worden bij ouderdom, en een gele tot oranjegele slijmerige steel. Het is een soort van voedselarme, licht zure zandgrond met een dunne humuslaag. De paddenstoelen komen zowel in puur dennenbos als in gemengd bos voor. Er worden twee variëteiten onderscheiden. De meest algemene is de Bruine dennenslijmkop (Hygrocybe hypothejus var. hypothejus). Er bestaat ook nog een veel zeldzamere oranje vorm: de Oranje dennenslijmkop (Hygrocybe hypothejus var. aureus). Deze is ook bekend van het Kootwijkerzand, maar liet dit jaar tot nu toe verstek gaan.

De Dennenslijmkop staat bekend als een paddenstoel die je van oktober tot diep in januari kunt tegenkomen. December is een ideale tijd om eropuit te trekken om ze te vinden, mits het niet te erg vriest. Nu de vorst plaats heeft gemaakt voor dooi, heb je een gerede kans ze te zien. Daarvoor moet je wel in bossen zijn waar Grove dennen staan. Geschikte bossen bezitten meestal ook een licht zure zandbodem. Als er dan ook nog sprake is van een dunne strooisellaag zit je goed. Op de geschikte plaatsen kunnen ze in flink aantal worden gevonden. De Dennenslijmkop staat op de Rode Lijst in de categorie 'Kwetsbaar'. De reden daarvoor is een toename van de verzuring in combinatie met een te dikke strooisellaag in een toenemend aantal grove dennenbossen.

Dennenslijmkoppen komen in Europa noordwaarts voor tot in de boreale zone van noordelijk Scandinavië en Finland. Daarnaast groeien Dennenslijmkoppen ook in een groot deel van Noord-Amerika. Zelfs uit Noord-Afrika en Zuidoost-Azië worden Dennenslijmkoppen gemeld. In Cambodja werd zelfs een postzegel uitgegeven met daarop een afbeelding van de Dennenslijmkop. Blijkbaar is de Dennenslijmkop (of een soort die in Cambodja daarvoor wordt aangezien) in Cambodja een populaire paddenstoel. De Dennenslijmkop komt elders in de wereld blijkbaar ook voor in warmere gebieden waar nooit sprake is van enige nachtvorst.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer