Het Brabantse Burgerbos wordt van iedereen

“We hebben uitgerekend wat het kost om een stukje bos aan te leggen, inclusief de kosten voor de grond. Dat bleek ongeveer tien euro per vierkante meter te zijn. En we weten dat Brabanders bossen belangrijk vinden voor hun eigen gezondheid en voor de natuur. Zo is de actie voor het Brabantse Burgerbos ontstaan,” legt Anya van de Ven uit. Zij is coördinator grondverkoop van het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB). Dit fonds is speciaal opgericht om Brabant groen(er) te maken, waarbij projecten voor de helft kunnen worden gefinancierd. Daarom verdubbelt het GOB de inleg van de burgers bij het Burgerbos, om op die manier mooie bossen aan te kunnen leggen en een bijdrage te leveren aan het Natuur Netwerk Brabant.

Niet alleen bomen

Het lijkt trendy om bomen te (laten) planten. Anya van de Ven: “Wij vinden het belangrijk om niet alleen bomen te planten, maar ook grond beschikbaar te krijgen voor nieuwe bossen. Daarom is onze actie gericht op de aanleg van nieuw bos, in plaats van alleen het planten van bomen. Bij het Brabantse Burgerbos kopen we eerst de grond. Daarna gaan we aanplanten en vervolgens zorgen we voor bescherming en verzorging van de bomen. De eerste jaren zal dat intensief zijn. Maar als het bos richting volwassenheid gaat, heeft het niet meer zoveel beheer nodig. Een goed bos houdt zichzelf in stand. Zulke bossen gaan we dus aanleggen op plaatsen in het Natuur Netwerk Brabant.”
Volgens Anya betekent dat ook dat de bomen die aangeplant gaan worden voor een robuust bos zullen zorgen, en dus bijvoorbeeld klimaatbestendig zullen zijn. “Het zijn bomen die een leven lang meegaan. We zoeken bomen die echt oud kunnen worden, die passen bij de omgeving en die er samen voor zorgen dat het bos een gezond bos is met voldoende biodiversiteit. We leggen geen productiebossen aan, dus geen bomen die gekapt zullen worden om het hout te kunnen gebruiken. De Brabantse Burgerbossen zijn bedoeld voor de toekomst. Ze zullen blijven bestaan.”

Grond aan-, verkopen en ruilen

Het Groen Ontwikkelfonds Brabant koopt en ruilt grond om het Natuur Netwerk Brabant te realiseren. Daarom bezit het Groen Ontwikkelfonds Brabant inmiddels al stukken grond om burgerbossen aan te kunnen leggen. Anya legt uit: “We hebben natuur-grond verspreid over heel Brabant. Maar niet alle grond wordt ingericht als bos. We kijken waar de grond ligt, hoe het is samengesteld en waar het het meest geschikt voor is. Behalve de Burgerbossen leggen wij tot nu toe zelf geen bos aan.

Onze gebruikelijke werkwijze is dat wij op zoek gaan naar particulieren, organisaties of ondernemers die natuur willen ontwikkelen. We hebben al meerdere ‘natuurmakers’ aan grond voor nieuwe bossen geholpen, bijvoorbeeld voor de aanleg van een voedselbos. Ook dat vinden we belangrijk om Brabant groener te kunnen maken. In het geval van de Brabantse Burgerbossen bundelen wij de kleinere en grotere bijdragen van burgers en zorgen wij voor de ontwikkeling van nieuw bos.”

Essentgelden

Zo’n twaalf jaar geleden verkocht de provincie Noord-Brabant haar aandelen van energiebedrijf Essent. De provincie bepaalde daarbij dat een gedeelte van de opbrengst van het Essent-geld via de natuur terug moest worden gegeven aan de Brabanders. Dit was mede naar aanleiding van een gezamenlijk manifest van partijen als Brabants Landschap, Natuurmonumenten, de Waterschappen en de ZLTO. Zo werd een fonds opgericht dat bestemd werd voor de aanleg van nieuwe natuur in Noord-Brabant.
Anya: “In die periode werden provincies verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van het Natuurnetwerk, voorheen de Ecologische Hoofdstructuur. Het Rijk bedacht het Natuurnetwerk als de minimale omvang voor een gezonde biodiversiteit van natuur in Nederland. Het bestaat uit een aantal robuuste natuurgebieden met allerlei linten en kleinere natuurgebieden die onderling zijn verbonden, ook via ecologische verbindingszones.

Toen de verantwoordelijkheid voor het realiseren van dit Natuurnetwerk in 2012 werd overgeheveld van het Rijk naar de provincies, kwam er budget mee om slechts een deel te kunnen realiseren. De provincie Noord-Brabant besloot om vast te houden aan de oorspronkelijke ambitie van het Natuurnetwerk, ook omdat de ‘Manifestpartijen’ hadden aangegeven daar een steentje aan bij te zullen dragen. Zo werd het Groen Ontwikkelfonds Brabant opgericht. Als werkwijze werd bepaald dat het fonds bij de aanleg van natuur een deel van de kosten bijdraagt; het andere deel wordt gedragen door derden. Bij de Brabantse Burgerbossen zijn dat de particuliere Brabanders.”

Tekst: Annelies Cuijpers, provincie Noord-Brabant
Foto's: Ilse Wolf; Groen Ontwikkelfonds Brabant