Nieuwe bossen aanleggen met creativiteit

Dit is een verkorte versie van een uitgebreider artikel dat nu te lezen is in de special Bossenstrategie, van vakblad Natuur Bos Landschap. Download de volledige special hier.

Staatsbosbeheer laat zien dat die kansen er zijn. Als je bos namelijk beschouwt als meer dan alleen bomen die CO₂ vastleggen (zoals in het Klimaatakkoord staat, de directe aanleiding voor de Bossenstrategie), dienen zich tal van mogelijkheden aan om doelstellingen en bijbehorende financieringsbronnen te combineren. Want bos herbergt vele functies en levert een bijdrage aan de grote uitdagingen waar we als samenleving voor staan: klimaatverandering, biodiversiteit en circulariteit versterken. Maar denk bijvoorbeeld ook aan bomen als onderdeel van een groen(ere) leefomgeving en landschapskwaliteit. En daarmee komen er ook andere financieringsbronnen in beeld – zowel publiek als privaat.

Brede kijk

Staatsbosbeheer wil de komende tien jaar 5.000 hectare nieuw bos aanleggen in zijn terreinen. En dat doen we precies met die brede kijk op bos, op de terreinen waar we niet direct belangrijke natuurwaarden kunnen realiseren (denk aan sommige graslanden) én op manieren om flexibel in te kunnen spelen op veranderende maatschappelijke behoeften en ecologische omstandigheden. We kijken dus in de planvorming dus strategisch:

• of het bos binnen het landschap past;
• hoe we landschappelijke kwaliteit toe kunnen voegen;
• of we de ecologie ermee kunnen versterken (bijv. zeldzame bostypen versterken, gebieden verbinden);
• of we maatschappelijke doelen kunnen realiseren (bijv. groene woonomgeving realiseren, mogelijkheden om water vast te houden);
• of het bos bijdraagt aan CO₂-vastlegging en duurzame houtproductie;
• of het bos bestand is tegen veranderende ecologische omstandigheden (zoals verdroging en stikstofdepositie);
• of het beheer nu en in de toekomst duurzaam gefinancierd kan worden.

Geitenwaard

Dat doen we bijvoorbeeld bij het nieuwe ooibos in de Geitenwaard. De afgelopen eeuwen zijn de bossen in de uiterwaarden vrijwel allemaal omgevormd tot grasland. Staatsbosbeheer gaat in een deel van de Geitenwaard ooibos ontwikkelen. Deze natuurontwikkeling vindt plaats op gronden van Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. We planten gevarieerd bos met onder andere zomereik, fladderiep, gewone esdoorn, haagbeuk, zwarte els, veldesdoorn en zwarte populier. Op de lagere delen komen vooral wilgensoorten zoals katwilg en amandelwilg en is ruimte voor spontane bosontwikkeling. Het team Zaad- en Plantsoen van Staatsbosbeheer levert het bosplantsoen. Het project is onderdeel van het landelijke programma Nadere Uitwerking Rivierengebied (NURG) in opdracht van LNV. Dit is een voorbeeld waarin de uitbreiding van zeldzame en voor Nederland karakteristieke bostypen wordt gecombineerd met andere ruimtelijke ontwikkelingen zoals waterveiligheid. Daarmee is financiering uit meerdere bronnen mogelijk.

Noordwesthoek IJsselstein

De coronatijd laat zien hoe groot de behoefte aan groene recreatieruimte dichtbij is. Het College van Rijksadviseurs adviseert dan ook meer bos en bomen aan te leggen rond nieuwe en bestaande steden en dorpen. Of nog mooier: elke stad en dorp een eigen bos, zoals het Amsterdamse bos en Haagse bos. Ook het afronden van de Randstadgroenstructuur zou een belangrijke bijdrage zijn aan een aantrekkelijke en groene leefomgeving. Van de Randgroenstructuur is destijds maar ruwweg de helft gerealiseerd. De nieuwe woningbouwopgave biedt (ook financieel) mogelijkheden om deze structuur op geschikte plekken alsnog af te ronden. De Noordwesthoek van IJsselstein is een voorbeeld bij Utrecht. Dit bos dient meerdere doelen en kent zo meerdere financieringsbronnen.

Beheerstrategie

We leggen de komende jaren dus bossen aan door aanplant van specifieke soorten én spontane bosontwikkeling, met een beheerstrategie voor ogen, maar ook in de wetenschap dat deze strategie ooit weer kan wijzigen. Toch zullen we nu een richting moeten kiezen. Het ontwikkelen van zeldzame bostypen zal vooral gedaan worden vanuit een ecologisch perspectief. Maar in veel andere situaties kunnen zowel ecologische, maatschappelijke als een duurzame productie perspectieven gecombineerd worden. Flexibiliteit en creativiteit zijn key.

Lees meer over de bosvisie van Staatsbosbeheer.

Tekst: Staatsbosbeheer
Foto's: Marco van de Burgwal, Staatsbosbeheer; Paul Oostveen, Luchtbeeld.nl