De Omgevingswet: leer van de experts

Gelukkig zijn er natuurliefhebbers die de kans al gegrepen hebben! Bijvoorbeeld Bert Lemmens van IVN Laarbeek. Hij maakt zich al jaren hard voor natuur en landschap via beleidsbeïnvloeding en leverde inbreng voor de Omgevingsvisie van de gemeente Laarbeek. Wat zijn zijn tips? En welke valkuilen moet je vermijden?

Het IVN in Laarbeek brengt mensen in contact met de natuur via lezingen, excursies en cursussen. Maar de organisatie zet zich ook in voor zaken als bomenbeleid, ecologisch bermbeheer en natuurinclusief bouwen in de gemeente. Dat doet het onder meer via de ontwerp-Omgevingsvisie, waarin Laarbeek zijn langetermijnvisie op het buitengebied vastlegt: waar staat de gemeente voor als het gaat om de ruimtelijke ontwikkeling en leefomgeving? Samen met andere IVN-leden bracht Bert een zienswijze in, met ideeën hoe de visie meer zou kunnen opleveren voor natuur en landschap in de gemeente.

Bert Lemmens heeft jarenlang excursies gegeven als IVN-natuurgids. “Maar nu ben ik lid van de werkgroep Biodiversiteit en Natuurbeleid. Ik hou me nu bezig met beleidsbeïnvloeding. Dat is weliswaar taaier en ingewikkelder dan het gidsenwerk, maar ik vind het ook bevredigender. Want zo kan ik echt iets betekenen voor de natuur. Ik wil dat mijn kleinkinderen ook kunnen genieten van mooie landschappen en natuur. Daar doe ik het voor.”

Een belangrijke tip voor succes? Je coöperatief opstellen. “We vertellen de gemeente niet dat ze het fout doen en hoe het wel moet. Nee we zeggen: we gaan jullie helpen. Voor het bomenbeleid hebben we bijvoorbeeld aangeboden om alle bomen in de gemeente in kaart te brengen en te beoordelen. Dat is gebeurd. En nu is er een bomenbeleid én staan honderden beschermde bomen op de website van de gemeente. Omdat we regelmatig van mening verschilden over of bomen zodanig ziek waren dat ze gekapt moesten worden, hebben we samen met beheermedewerkers van de gemeente een bomencursus gevolgd. Zo zorgden we ervoor dat we dezelfde kennis en inzichten hadden.”

En wat moet je vooral níet doen als je beleid wilt beïnvloeden? Bert noemt vier valkuilen die je zeker moet vermijden:

Valkuil 1: De neuzen staan niet dezelfde kant op

“IVN Laarbeek heeft een eigen zienswijze ingediend, net als andere ‘groene’ vrijwilligersorganisaties. Dat kan beter, want als je samen optrekt sta je sterker. Dien dus samen met andere vrijwilligersgroepen en belangengroepen een gezamenlijke zienswijze in. Focus je daarbij op gedeelde belangen en niet op de verschillen. Het IVN, KNNV, de Vogelwerkgroep, de Bijenvereniging…. Soms willen we verschillende dingen, maar uiteindelijk strijden we allemaal voor een groenere omgeving en meer biodiversiteit. Als je dat niet voor ogen houdt, krijgt misschien niemand zijn zin. En vergeet niet om erbij te vertellen hoeveel mensen je samen vertegenwoordigt, want aantallen tellen.”

Valkuil 2: Te hoge verwachtingen

“Heb niet de verwachting dat al je wensen en ideeën worden overgenomen. Wees tevreden met kleine successen. De gemeente krijgt van alle kanten wensen en ideeën en moet belangen tegen elkaar afwegen. Verwacht ook niet te snel resultaat; voor successen is een lange adem nodig.”

Valkuil 3: Te concrete wensen

“Uit ervaring weet ik dat vrijwilligers goed zijn in concrete maatregelen en acties. Maar in een Omgevingsvisie worden abstracte doelen omschreven. De concrete maatregelen om die doelen te bereiken, komen in het Omgevingsplan. Dus richt je op het bovenliggende doel van die maatregelen, bijvoorbeeld dat milieuomstandigheden, inrichting en beheer in de gemeente zodanig zijn dat de aanwezige planten- en diersoorten ook in 2050 behouden blijven. Als je het zelf moeilijk vindt dit soort abstracte doelen te formuleren, betrek er dan mensen bij die dit wel goed kunnen.”

Valkuil 4: betweterig zijn

“De juiste toon is belangrijk. Zorg ervoor dat je niet betweterig of drammerig overkomt. Kies je woorden zorgvuldig, zodat ze geen ergernis maar enthousiasme opwekken.”

Oproep

Bert doet een oproep aan IVN-afdelingen en andere vrijwilligersgroepen die in de natuur actief zijn: “Zet je ook in voor beleidsbeïnvloeding, dat is belangrijk. Het is goed dat we ons best doen om natuur meer bekend en geliefd bij mensen te maken. Maar dan moet er wel genoeg natuur overblijven om van te genieten. Daar moeten we ons dus ook sterk voor maken!”

Meer informatie

• Lees verder op Samenvooronzeleefomgeving.nl
• Meer te weten komen over de Omgevingswet? Lees wat er speelt op de site van Vogelbescherming

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Linde Slikboer