Zingende dagpauwogen
De Vlinderstichting
De dagpauwoog is een zeer algemene dagvlinder die overal in Nederland voorkomt. De rupsen zijn kritisch in hun voedselkeuze. Eigenlijk is grote brandnetel vrijwel de enige waardplant, de plant waarop de rupsen kunnen overleven. Nu is brandnetel ook een zeer algemene plant, maar de kwaliteit is niet altijd even goed. Zo zagen we dat door de lange droge en hete periodes in 2018 en 2019, brandnetel er wat kwijnend bij stond. Ze waren nog wel te gebruiken, maar het waren zeker geen topjaren voor deze soort. In ‘normale’ jaren heeft de dagpauwoog een generatie per jaar. De overwinterde vlinders komen in februari en maart tevoorschijn en gaan op zoek naar een partner. Nadat de vrouwtjes eitjes hebben afgezet op brandnetel gaan de vlinders dood. De rupsen leven van brandnetel en groeien razendsnel tot ze van eind mei tot in de loop van juni verpoppen en in juli en augustus als eerste generatie uit de pop komen. Vaak gaan deze even in zomerrust en komen in september nog weer tevoorschijn om flink wat nectar te drinken om met een goede voorraad de winter in te gaan.
In sommige jaren planten de zomervlinders zich weer voort en is er een tweede generatie in september. Ook in 2020 en dit jaar was dit het geval. Dit jaar is deze tweede generatie erg groot en de dagpauwoog is nu dan ook zeer talrijk. Ze worden vooral veel gezien op plekken waar bloeiende planten staan. Zo laat in het jaar gaat dat bijvoorbeeld om klimop, herfstaster en ijzerhard. De nu actieve vlinders gaan op zoek naar een plek om te overwinteren. De bovenzijde van de vlinder is zeer fel gekleurd, met opvallende ogen. De onderzijde is juist donkerbruin met weinig contrast, zodat ze niet opvallen op de donkere, koele plekken die ze opzoeken. Worden ze toch verstoord, dan klapperen ze met hun vleugels waardoor de felle bovenzijde te zien is. Ze hopen daarmee eventuele vijanden af te schrikken. Ook kunnen ze een geluid maken met hun vleugels, dat nog angstaanjagender zou zijn. Het is een sissend geluid en als je een dagpauwoog in overwintering stoort kun je het horen. Op onderstaand filmpje kun je dit zien en horen (geluid aan!).
Dagpauwoog maakt een sissend geluid als hij gestoord wordt (Bron: Denise van Bogaert)
Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Film: Denise van Bogaert
Grafiek: Meetnet vlinders