Bevolkingsonderzoek naar kustbroedvogels

Van veel karakteristieke broedvogels in de Waddenzee nemen de aantallen af. Dit was de reden voor een actieplan (pdf; 16,4 MB) dat in 2018 van start ging. In het kader van het project Wij&Wadvogels worden allerlei maatregelen genomen om kustbroedvogels te helpen: er worden nieuwe broedplaatsen aangelegd, het beheer wordt verbeterd en de rust voor broedende vogels wordt bevorderd.

Bevolkingsonderzoek met kleurringen

De hamvraag is of de vogels hiervan profiteren. Welke maatregelen zijn effectief? Daarom worden broedende plevieren, sterns en kluten gevolgd. Hun nesten worden geteld, er wordt gekeken of de eieren uitkomen en hoeveel jongen er groot worden. Plevieren, sterns en kluten worden voorzien van kleurringen, zodat ze individueel herkenbaar zijn. Zo kunnen de onderzoekers nagaan hoe succesvol deze kustvogels broeden, hoeveel jongen er blijven leven en op welke plekken ze terugkeren. Het ‘bevolkingsonderzoek’ moet laten zien of de vogels profijt hebben van de maatregelen. Zie ook dit bericht.

Landelijke samenwerking

Kustbroedvogels zijn pioniers die geregeld van broedplaats wisselen. Soms raakt hun oude nestplaats ongeschikt, soms ontdekken ze een nieuwe plek waar bijvoorbeeld meer voedsel in de buurt is. Die nieuwe plekken hoeven niet altijd in de Waddenzee te liggen. Daarom is het onderzoek uitgebreid naar de Delta en het IJsselmeergebied, waar ook belangrijke aantallen van de onderzochte soorten broeden. In deze drie regio’s voorzagen medewerkers van Sovon Vogelonderzoek Nederland, Deltamilieu Projecten en Lowland Ecology Network in samenwerking met beheerders en vrijwilligers net als in 2020 veel vogels van kleurringen. Dit is een tussenstand van de aantallen die dit jaar werden geringd: 270 kluten, 104 bontbekplevieren, 75 strandplevieren, 919 visdieven en 75 dwergsterns. Ook werden er ruim 80 noordse sterns van kleurringen voorzien binnen het langjarige project van Derick Hiemstra.

Eerste indrukken

Het veldwerk in de kolonies leverde dit voorjaar al verschillende interessante aflezingen op. Zo zagen onderzoekers op de Sternplaat bij Eemshaven een visdief (foto) die in 2020 op de broedrots bij Balgzand was geringd. Op verschillende plaatsen keerden geringde bontbekplevieren terug naar dezelfde broedgebieden en broedden hier weer succesvol. Hun jongen kregen ook een ring (zie foto). In verschillende kolonies werden oude bekenden gezien en de indruk is dat veel vogels dezelfde nestplek opzochten. De uitwisseling tussen IJsselmeergebied, Delta en Waddenzee lijkt voor visdief relatief beperkt, kluten laten meer verplaatsingen zien. Het vervolg van het onderzoek moet daar meer informatie over geven en daar zijn aflezingen van kleurringen cruciaal voor. 

Let op de pootjes en meld kleurringen

Vogelaars die een kluut, plevier of stern met één of meerdere kleurringen zien, kunnen het ringproject opzoeken op cr-birding.org. Een andere optie is om de app BirdRing te gebruiken, waarmee je de kleurcode ter plaatse in het juiste format kunt invoeren. Betreft het een vogel van het Wij&Wadvogelproject, dan gaat de melding vanuit de app meteen naar de database. Op dit moment zijn nog niet alle ringgegevens van afgelopen voorjaar in het systeem ingevoerd, maar dat gaat snel gebeuren. Als dat is gebeurd, krijg je ook de hele ‘life history’ van de gemerkte vogel te zien in de app. Hier zie je een voorbeeld: een strandplevier die van de Delta naar de Franse kust verkaste.

Door je melding van een geringde vogel door te geven, draag je bij aan kennis over onze kwetsbare en bedreigde kustbroedvogels. Kun je het ringproject lastig vinden, dan is er ook een facebookgroep waarop men erg behulpzaam is bij het vinden van het project.

In het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij&Wadvogels’ werkt Vogelbescherming Nederland samen met acht partners, veelal natuurbeheerders, aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Sovon voert in opdracht verschillende (monitoring)werkzaamheden uit voor het onderdeel kennis vergaren en uitwisselen. Dit ook weer in samenwerking met vrijwilligers, onderzoekers en beheerders. Wij&Wadvogels wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.

Tekst: Marc van Roomen, Jan van der Winden en Sander Lilipaly, Sovon Vogelonderzoek Nederland, Lowland Ecology Network en Deltamilieu Projecten
Foto's: Johan krol (leadfoto: Een strandplevier loopt op het strand van Ameland naar zijn nest om te gaan broeden. De foto is in het kader van nestonderzoek en op een zorgvuldige manier gemaakt); Bram Ubels; Tijmen Majoor; Derick Hiemstra