Minder dassen op de Veluwe
ZoogdierverenigingBurchten tellen
Vanwege hun nachtelijke levenswijze blijven dassen geheimzinnige dieren. De meesten van ons kennen de schuchtere das alleen maar uit sprookjesboeken of als verkeersslachtoffer in de wegberm. Het zijn echter grote marters die als familie in een ondergrondse burcht leven en deze locatie generatie op generatie doorgeven.
Stichting Das & Boom heeft een goed beeld van het aantal aanwezige bewoonde burchten in Nederland. In 2019 en 2020 is de mate van bewoning van burchten op de Veluwe vergeleken met de bewoning van burchten van 25 jaar geleden. Bewoning van een burcht kan worden vastgesteld op basis van camerabeelden, pootafdrukken, verse graaf- en sleepsporen en latrines. Uit de recente inventarisatie van de Centrale Veluwe blijkt dat 203 burchten niet meer bewoond werden en dat er slechts 11 nieuwe zijn gevonden. In vergelijking met 452 bewoonde burchten in de periode 1994-1996 is dat een daling van maar liefst 42 procent.
Aan de randen van de Veluwe waren 25 jaar geleden 213 bewoonde burchten aanwezig, daarvan bleken 71 burchten nu verlaten, maar er zijn wel 38 nieuwe burchten gevonden. Daarmee is de netto-daling in bewoonde burchten 15 procent.
Voedselgebrek
De geconstateerde dramatische achteruitgang op de Centrale Veluwe is vermoedelijk toe te schrijven aan een combinatie van factoren. Zo is er minder voedsel voor dassen beschikbaar ten gevolge van verdroging, verzuring van de bodem, veranderd grondgebruik en, wellicht, voedselconcurrentie met wilde zwijnen. Zwijnen eten ongeveer hetzelfde als dassen en het aantal zwijnen op de Veluwe is de laatste jaren enorm toegenomen. Dassen zijn voor hun voedsel bovendien sterk aangewezen op bemeste weilanden die rijk zijn aan bodemfauna, waaronder regenwormen. De toegankelijkheid van die weilanden is afgenomen door de uitbreiding van afrasteringen om wilde zwijnen en, lokaal, wolven tegen te houden. Dat is jammer want zulke rasters kunnen eenvoudig voor dassen passeerbaar gehouden worden met een PVC-pijpje van 40 centimeter doorsnede. Gebrek aan voedsel dwingt dassen ook om meer wegen over te steken en vergroot zo de kans op dodelijke aanrijdingen.
Conclusie
Het vertrouwde ‘frame’ van de Centrale Veluwe als een brongebied van waaruit dassen omliggende gebieden herbevolken vraagt om herziening en er zijn maatregelen nodig om de achteruitgang van de dassenstand te stoppen.
Lutra
De bevindingen van deze inventarisatie zijn gepubliceerd in Lutra, het wetenschappelijke tijdschrift van de Zoogdiervereniging in het artikel ‘Decline of the number of occupied badger (Meles meles) setts in the Veluwe region (The Netherlands) and its possible causes’ (pdf: 1,1 MB), geschreven door Hans Vink & Jaap Schröder. Informatie over een lidmaatschap op Lutra is te vinden op de website van de Zoogdiervereniging.
Tekst: Hans Vink en Jaap Schröder, Stichting Das en Boom
Foto's: Herman de Jongh (leadfoto); Roel Pannekoek; Hans Vink/Jaap Schröder; Maaike Plomp