Wolvenaanvallen op mensen hoogst onwaarschijnlijk

Het onderzoek ‘Wolf attacks on humans: an update for 2002–2020’, uitgevoerd door het Noorweegse instituut NINA (Norwegian Institute for Nature Research) in opdracht van International Fund for Animal Welfare (IFAW), WWF en NABU, is recentelijk gepubliceerd. De conclusie van het onderzoek is dat in Europa, ondanks de stijging van het aantal wolven, een aanval van een wolf op een mens nog steeds hoogst onwaarschijnlijk is.

De aanleiding voor dit onderzoek was om een update te verkrijgen op het door NINA uitgevoerde onderzoek in 2002 - mede gezien de stijging van het aantal wolven in Nederland en om meerdere feiten te verkrijgen - met als hoofdvraag: wat is het risico van wolvenaanvallen op mensen?

Het onderzoek richt zich op gevallen in Noord-Amerika en Europa. Deze gebieden zijn vergelijkbaar op sociaal-economisch vlak, er komt in deze gebieden geen hondsdolheid voor en er zijn ook voldoende wilde prooidieren aanwezig zijn. In achttien jaar hebben in deze gebieden veertien aanvallen plaatsgevonden, waarvan twee met dodelijke afloop. In Europa zijn er sinds 2002 geen aanvallen met dodelijke afloop voorgekomen, hoewel het aantal wolven is toegenomen.

In Noord-Amerika leven er ongeveer 60.000 wolven en in Europa ongeveer 15.000 dieren, die het leefgebied moeten delen met honderden miljoen mensen. Het risico op een wolvenaanval is volgens het onderzoek in deze gebieden groter dan nul, maar te laag om te berekenen.

Andreas Dinkelmeyer Campaigner en wolvenexpert van IFAW: “Sinds de terugkeer van de wolf in Nederland in 2019, is er in Nederland een discussie gaande over hoe we het best met de wolven kunnen samenleven. Wij zijn van mening dat deze discussie veel meer gevoerd moet worden op basis van rationele, wetenschappelijke feiten. Want uitsluitend een emotioneel beladen debat, dat regelmatig in Nederland oplaait, werkt (een grotere) angst voor wolven in de hand. Dat draagt niet bij aan het vinden van de oplossing voor hoe wolven en mensen samen kunnen leven.”

Wat in het onderzoek duidelijk naar voren komt, is het belang van het goed inzichtelijk hebben van de verschillende soorten aanvallen, zodat de risico’s goed ingeschat kunnen worden. Situaties die tot aanvallen kunnen leiden, kunnen op die wijze vermeden worden.

Van de relatief weinige aanvallen (dertien) in Europa en Noord-Amerika, zijn de meeste roofzuchtig - waarbij de wolf niet vanuit verdediging, maar vanuit natuurlijk instinct op zoek naar voedsel aanvalt. Deze aanvallen zijn veelal veroorzaakt door gewenning aan mensen, via bijvoorbeeld open vuilstortplaatsen en antropogene (van mensen afkomstige) voedselbronnen. Slechts in één geval in Noord-Amerika lijkt een verwonding en de eropvolgende verzwakking van de wolf de aanleiding te zijn geweest van een aanval.

Monitoring van wolven is en blijft zeer belangrijk om gevallen van gewenning en roekeloos gedrag vroegtijdig te herkennen en maatregelen te kunnen nemen om aanvallen op mensen te voorkomen.

Een incidenteel voorkomen van wolven in de buurt van een dorp is geen reden tot bezorgdheid, tenzij dezelfde wolf herhaaldelijk en voor een langere periode verschijnt en het dier woningen benadert op minder dan dertig meter afstand. Als dat laatste inderdaad gebeurt, dan dienen de redenen voor het gedrag te worden geanalyseerd zodat passende maatregelen uitgevoerd kunnen worden om verdere gewenning te voorkomen.

De aanbevelingen van IFAW op basis van het rapport zijn de volgende:

• Laat alle antropogene voedselbronnen weg: dus geen open vuilnisbelten en vuilnisbakken, en mensen moeten beseffen dat ze nooit wolven mogen voeren (ook niet voor fotomomenten en dergelijke);
• De dieren moeten actief gemonitord blijven, zodat als er potentieel gevaarlijke situaties zich aandienen, verdere escalatie voorkomen kan worden. Het kan een optie zijn om wolven met problematisch gedrag te volgen via een satelliettag.

Achtergrond in Nederland

Na eeuwen van vervolging werd 150 jaar geleden de laatste wolf in Nederland neergeschoten. Vanaf het eind van de vorige eeuw werd de wolf internationaal beschermd in Europa. Samen met de groei van natuurgebieden en het aantal prooidieren heeft dit geleid tot de terugkeer van de wolf in Nederland. In februari 2019 vestigde zich de eerste wolvin op de Veluwe en in juni 2019 zijn de eerste wolvenwelpjes gespot. Inmiddels leven er twaalf wolven op de veluwe.

Het VN-biodiversiteitspanel publiceerde in mei 2019 een alarmerend en somber rapport over de natuur. Wereldwijd is er een noodzaak om de biodiversiteit te beschermen, aangezien deze zo hard achteruit gaat dat zelfs het bestaan van de mensen wordt bedreigd. Roofdieren als de wolf zijn nodig voor het behoud van gezonde ecosystemen en een grotere biodiversiteit. IFAW ziet de terugkeer van de wolf als hoopvol nieuws voor de natuur in Nederland. Wel zal er opnieuw geleerd moeten worden om te leven met roofdieren. Dat vraagt begrip, tijd en investeringen in effectieve beschermende maatregelen, voor zowel de mensen als de wolven.

Tekst: IFAW
Foto's: Antoni Kasprzak, IFAW