Marmerkreeften bedreigen unieke amfibieën in de Overasseltse en Hatertse Vennen

Een bijzondere kreeft

Vanuit de aquariahobby is de marmerkreeft op meerdere plaatsen in Europa in de natuur geïntroduceerd. Ook in Nederland is de soort al op een aantal locaties gevonden. De Overasseltse en Hatertse Vennen is het eerste gebied waar meerdere jaren op rij voortplanting is vastgesteld. 

Strenge winter krijgt de kreeft er niet onder

De hoop was dat deze soort een strenge vorstperiode, zoals afgelopen winter, niet zou overleven. Na de vorst werden er op twee ondiepe locaties in het vennengebied wel dode marmerkreeften aangetroffen. De ene locatie betrof een zeer ondiepe laagte met rond de twintig centimeter water, die zomers droogvalt. De andere locatie was de ondiepe oeverzone van een groot ven. In diepere delen bleek de soort echter nog massaal aanwezig; springlevend.

Verplaatsing over land

De eerste marmerkreeften zijn in 2018 aangetroffen in de Overasseltse en Hatertse Vennen in het Langenven. Marmerkreeften kunnen zich net als andere verwante uitheemse kreeftensoorten over land verplaatsen op zoek naar nieuwe leefgebieden. In Nederland is dit nog niet eerder vastgesteld. Inmiddels zijn de kreeften in vijf vennen aangetroffen. Hiervan ligt het Bosven het verst van de andere af. De kreeften hebben hiervoor vermoedelijk minimaal 150 meter over land afgelegd door een stuk heide en over een beboste heuvel.  

Dreiging voor amfibieën

Gezien hun bijzondere voortplantingswijze kunnen marmerkreeften zeer snel en explosief reproduceren. De soort is op meerdere plekken in Nederland, geholpen door menselijke uitzettingen, bezig met een opmars. In de Overasseltse en Hatertse Vennen zijn lokaal al grote aantallen dieren aanwezig: met een schepnet vang je er zo vijftig in een half uur. Marmerkreeften voeden zich zowel met planten als dieren. Naar verwachting zullen ze grote impact hebben op ecosystemen als de Overasseltse en Hatertse Vennen. Voor amfibieën is het een uniek leefgebied in Nederland, met een hoge diversiteit van elf soorten, waaronder de kamsalamander, heikikker, rugstreeppad en de bedreigde knoflookpad. Enkele voortplantingswateren van deze soorten zijn al gekoloniseerd. Wateren waarin de zeldzame knoflookpad voorkomt liggen op enige afstand. De bevinding dat de marmerkreeften zich makkelijk over land verplaatsen om nieuwe wateren te koloniseren baart ernstige zorgen. Door zich van water naar water te verplaatsen, komen ook de kwetsbare voortplantingswateren van de knoflookpad binnen bereik.

Unielijst

De marmerkreeft is opgenomen op de Europese Unielijst van invasieve exoten. Sinds 2016 geldt er daarom een verbod op bezit, handel, kweek, transport en import van deze soort. Dieren in particulier bezit mogen gehouden worden tot ze doodgaan. Hier wringt de wet echter: aangezien marmerkreeften zich ongeslachtelijk voortplanten, zullen deze niet vanzelf uitsterven in de aquariumhobby. Een aanvulling op de wetgeving voor deze soort is daarom gewenst.

Tekst: Jelger Herder, RAVON & NEC-e, Frank Spikmans, RAVON & NEC-e, Jöran Janse, RAVON & NEC-e, Pim Lemmers, Bureau Natuurbalans & NEC-e en Bram Koese, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: knoflookpad in de Hatertse Vennen)