Plasticvervuiling: opruimen alleen helpt niet

Als bioloog komt Auke-Florian Hiemstra overal plasticvervuiling tegen. “In het midden van de Atlantische oceaan zag ik nog plastic drijven”, vertelt Hiemstra, “en met een onderzeeër vond ik het nog terug op de bodem van de diepzee. Het is het nieuwe normaal van de natuur. Plastic is zo veel voorkomend dat zelfs vogels er nesten mee bouwen.” Er wordt gelukkig al veel gedaan om die vervuiling terug te dringen. Zo gaat ook Hiemstra, die voor Naturalis onderzoek doet naar plastic in dierenbouwsels, er wekelijks op uit met een kanovloot vol vrijwilligers om de grachten van Leiden schoon te vegen. Maar hoeveel impact hebben we nu eigenlijk met het voorkómen van plastic in de natuur, afgezet tegen de verwachte toename van plastic? “Keer op keer halen we tientallen vuilniszakken aan zwerfvuil aan land. Wat eruit is, is eruit! Maar als we de kano’s weer vastleggen aan de kade, zien we alweer nieuw plastic langsdrijven", vertelt Hiemstra.

Onderzoek naar de toename van plastics in de natuur

Een internationaal team van onderzoekers berekende de toename van plastics in rivieren, meren en oceanen voor de komende tien jaar. Hun onderzoek werd gisteren in het toonaangevende vakblad Science gepubliceerd. Drie scenario's werden uitgewerkt. In het ‘business as usual’ scenario zou plasticvervuiling kunnen oplopen van 20 miljoen ton in 2016 en tot maar liefst 90 miljoen ton in 2030, als er niets verandert. Een tweede scenario waarin de uitgesproken ambities werden doorgerekend leidde nog steeds tot 50 miljoen ton plastic in de natuur. Het derde, en meest ambitieuze scenario, probeert de vervuiling gelijk te houden met 2010 toen er ‘slechts’ 8 miljoen ton plastic per jaar de natuur in ging. Maar om die daling in vervuiling te behalen, zijn er vergaande maatregelen nodig.

“Elk stuk plastic dat je opraapt is er weer eentje minder in de natuur", aldus Hiemstra, “maar met alleen opruimen komen we er niet. Met de Plastic Spotter kanovloot brengen we het zwerfvuil dat we verzamelen in kaart, zo kunnen we de oorsprong van de vervuiling inventariseren en voorkomen dat het überhaupt in de gracht belandt.” De onderzoekers van het artikel in Science stellen dat we af moeten van onnodig single-use plastic, we een limiet moeten stellen aan de jaarlijkse productie van nieuw plastic, en producten zo moeten maken dat ze goed te recyclen zijn. Zo wordt plastic weer een waardevol materiaal, stellen ze. Dat dat hard nodig is beaamt ook Hiemstra: “Want waarom zou je materiaal dat honderden jaren meegaat maar één keer gebruiken?”

Zelf aan de slag tijdens World Cleanup Day

Ga je vandaag zelf ook op pad tijdens World Cleanup Day? Dan raadt Hiemstra het gebruik aan van de app Literatti. Daarmee kun je tijdens je clean-up foto’s maken van je vondsten die met een GPS op een kaart worden geprikt. Zo help je niet alleen met opschonen, maar ook met inzichtelijk maken waar en wanneer er plastic gevonden wordt: daar kunnen producenten dan op worden aangesproken.

Meer informatie

• Het artikel in het vakblad Science: Predicted growth in plastic waste exceeds efforts to mitigate plastic pollution. 
• Meer informatie over World Cleanup Day op 19 september 2020.

Tekst: Auke-Florian Hiemstra, Naturalis Biodiversity Center
Foto’s: Getty Images